Ból kręgosłupa to jedna z najczęstszych przyczyn zgłaszania się osób do ortopedy lub fizjoterapeuty. Nie każda dolegliwość musi wskazywać na poważną przyczynę, ale z pewnością nie powinieneś bagatelizować tych, które utrzymują się przez dłuższy czas.
Na co dokładnie może wskazywać zespół bólowy kręgosłupa i jak wygląda proces uwalniania od niego?
Przepuklina dyskowa w kręgosłupie — jedna z częstych przyczyn dolegliwości bólowych
Między kręgami znajdują się dyski międzykręgowe, które zbudowane są z pierścienia włóknistego oraz z jądra miażdżystego. Jeśli twoje jądro miażdżyste przedostanie się poza obręb pierścienia włóknistego, zjawisko takie nazywane jest przepukliną. W przypadku, gdy dysk uwypukla się i nacieka na trzon kręgu, doszło wówczas do wypukliny.
Nie zawsze w takiej sytuacji lekarz wybierze zabieg operacyjny. Może to zrobić, jeśli zgłosisz się do niego z tak zwanym ogonem końskim. Objawia się on zaburzeniami oddawania moczu i kału.
Innym przypadkiem, w którym zabieg operacyjny jest bezwzględnie konieczny, jest osłabienie siły mięśniowej, która nieustannie maleje oraz ból, który trwa nieprzerwanie przez okres minimum trzech miesięcy.
Ogólnie mówiąc, lekarz skieruję cię na operację tylko w wyjątkowo poważnych sytuacjach związanych z bólem kręgosłupa, dużym wysunięciem dysku i z poważnymi objawami neurologicznymi. Decyzję swoją opiera on najczęściej na diagnozie potwierdzonej w badaniach obrazowych na rezonansie magnetycznym. Rzadko też operację taką przeprowadza wkrótce po pojawieniu się dolegliwości bólowych.
Co to znaczy, że mięśnie słabną?
Gdy przyjdziesz na wizytę fizjoterapeutyczną, zostaniesz poddany szeregowi funkcjonalnych badań diagnostycznych. Z ich pomocą terapeuta sprawdzi, w jakim stanie jest odcinek lędźwiowy kręgosłupa, w tym określenie siły mięśniowej. W trakcie badania określają ją mięśnie wskaźnikowe, które informują o tym, gdzie występuje problem w odcinku lędźwiowym. Do mięśni, które najczęściej ulegają osłabieniu, należą mięśnie:
- które wykonują wspięcie na palce,
- czworogłowe, które odpowiadają za przysiad na jednej nodze,
- odpowiadające za zgięcie grzbietowe stopy.
Następnie dokona analizy między kończyną prawą i lewą oraz oceni, czy jesteś w stanie wzmocnić siłę mięśniową, czy też nie. Wtedy podejmie decyzję, czy następuje próba rehabilitacji, czy też będzie to wskazanie do zabiegu operacyjnego.
Prócz oceny siły mięśniowej, fizjoterapeuta wykona analizę układu mięśniowego, by sprawdzić, czy nerw się przemieszcza, czy nie. Zbada też zakres ruchomości w obrębie odcinka lędźwiowego kręgosłupa oraz stawu krzyżowo-biodrowego. To staw, na który składa się kość krzyżowa oraz kość biodrowa.
Występuje on z tyłu i z boku kręgosłupa.
Czy dysk, który wypadł, może ulec regeneracji, naprawie lub wchłonięciu się?
Jeśli uszkodzeniu ulegną tkanki oraz pierścień włóknisty, dojdzie do tak zwanej samoregeneracji. Po okresie dwóch, trzech tygodni następuje produkcja nowych włókien kolagenowych, dzięki którym pacjent czuje się lepiej, a ból znacznie się zmniejsza. Warto wiedzieć, że dobre włókna kolagenowe powstają dopiero w okresie dwóch miesięcy i wtedy pacjent czuje znaczną poprawę. Jest to okres, w którym mimo wszystko trzeba bardzo mocno uważać.
Tak naprawdę o całkowitym wyzdrowieniu dysku można mówić dopiero po okresie 6 miesięcy. Pod warunkiem, że pacjent stosuje się do zaleceń fizjoterapeuty, wykonuje indywidualny program ćwiczeń i rezygnuje z aktywności fizycznej, która nie jest zindywidualizowana dla niego.
Jak więc widzisz, dysk może wyzdrowieć wtedy, gdy stworzysz mu odpowiednie warunki. Oprócz unikania pracy i ćwiczeń obciążających kręgosłup oraz rehabilitacji przygotowanej indywidualnie przez fizjoterapeutę ważna jest też profilaktyka. Mowa tu o zajmowaniu pozycji siedzącej w pracy i sposobie wykonywania czynności codziennych w domu.
Rehabilitacja przy ostrym zespole bólowym kręgosłupa
Jeśli przyjdziesz do fizjoterapeuty z postawioną przez lekarza diagnozą i wdrożonym już leczeniem, zastosuje się on do tych zaleceń. Pierwsze działania rehabilitacyjne może on jednak rozpocząć dopiero po upływie 7-10 dni.
Natomiast jeśli twój stan nie jest ostry, a jedynie podostry lub łagodny, co potwierdzi również lekarz, rehabilitacja może być wdrożona natychmiast.
Jak długo może trwać rehabilitacja przy dolegliwościach bólowych kręgosłupa?
Każdy przypadek rozpatrywany jest indywidualnie. Choć to możliwe, to terapeuta nie zawsze jest w stanie pomóc w trakcie jednej wizyty. Może się bowiem okazać, że twoja rehabilitacja potrwa 2-3 miesiące. Wszystko zależy od objawów, z którymi się zgłaszasz. Więcej dowiesz się po przeprowadzeniu wywiadu i badania funkcjonalnego.
W zależności od tego, jak długo się zmagasz z dolegliwościami bólowymi, czy też jakie prace fizyczne wykonujesz w ciągu dnia, to wszystko może mieć wpływ na długość twojej rehabilitacji. Zależy też, czy to twój pierwszy epizod bólowy, czy kolejny, albo czy pojawiły się zmiany zwyrodnieniowe w kręgosłupie. Każdy z tych elementów ma znaczący wpływ na decyzję fizjoterapeuty, dotyczącą okresu zabiegów rehabilitacyjnych, którym powinieneś się poddać.
Ból kręgosłupa — jak wygląda rehabilitacja
W trakcie pierwszej wizyty fizjoterapeuta przeprowadzi obszerny wywiad medyczny, w ramach którego zapyta cię między innymi o to:
- ile masz lat,
- jaką działalność wykonujesz na co dzień,
- czy jesteś aktywny fizycznie, czy też nie,
- jaką wykonujesz pracę,
- gdzie cię boli,
- co dokładnie cię boli,
- jak długo cię boli.
Pytań jest bardzo dużo, a wszystko po to, by postawić jak najdokładniejszą diagnozę. Po wywiadzie zostaniesz poddany badaniu funkcjonalnemu. Fizjoterapeuta oceni:
- długość kończyn,
- ułożenie miednicy,
- ruchomość stawu krzyżowo-biodrowego,
- ruchomość odcinka lędźwiowego,
- siłę mięśniową
Zbada też:
- układ nerwowy, by sprawdzić, czy nerw się przemieszcza,
- dermatomy, czyli pola na ciele, które mówią, gdzie jest unerwienie i wskazują, w którym odcinku kręgosłupa lędźwiowego jest problem.
Zarówno wywiad, jak i badanie jest kluczowym elementem pierwszej wizyty. Może się bowiem okazać, że przyjdziesz na rehabilitację kolana, które cię boli, a wyjdziesz z diagnozą problemu z kręgosłupem. Zdarza się bowiem, że źródło bólu jest w innym miejscu, niż to, w którym go odczuwasz. Tak może być zarówno w przypadku bólu kolana, jak i biodra.
Dopiero po tym wszystkim rozpoczyna się leczenie, a następnie test kontrolny, który ma wykazać, czy twój stan uległ poprawie, czy też nie. Jeśli twój stan uległ poprawie, fizjoterapeuta dobierze indywidualnie ćwiczenia, które będziesz wykonywał w domu.
Jakie objawy, poza bólem kręgosłupa, powinny cię skłonić do wizyty u lekarza?
Wyraźny ból kręgosłupa to nie jedyny powód, który powinien skłonić cię do wizyty u fizjoterapeuty lub ortopedy. Na konsultację umów się również w sytuacji, gdy pojawią się inne objawy w postaci:
- promieniowania bólu do kończyny dolnej,
- osłabienia siły mięśniowej,
- bólu pośladka — zwykle świadczy to o zablokowaniu stawu krzyżowo-biodrowego, od czego fizjoterapeuta może cię uwolnić nawet w ciągu jednej wizyty.
Tak więc, zamiast brać leki przeciwbólowe, które likwidują objawy, a nie leczą przyczyny, warto zgłosić się do fizjoterapeuty i uwolnić się od dolegliwości bólowych.
Co możesz zrobić, by ból kręgosłupa nie powracał?
Gdy zakończysz z powodzeniem rehabilitację i wcześniejszy ból kręgosłupa ustąpi, warto wiedzieć, jak zapobiegać ponownym problemom i tym samym wizytom u fizjoterapeuty.
Przemyślana i dobrana indywidualnie aktywność fizyczna warunkuje twoje zdrowie. Najlepiej, jeśli skorzystasz z pomocy fizjoterapeuty lub trenera personalnego, byś ponownie nie zrobił sobie krzywdy. Musisz odpowiednio wzmacniać mięśnie w obrębie kręgosłupa, który jest twoim stelażem, by problemy w jego obrębie, więcej się już nie pojawiały.
