Staw kolanowy
STAW KOLANOWY
Staw kolanowy jest największym stawem ciała człowieka. Łączy udo z podudziem i jest odmianą stawu zawiasowego. Ze względu na swoje umiejscowienie, budowę i funkcję jest najbardziej narażony na urazy. Do struktur, które najczęściej ulegają uszkodzeniu należą: więzadła, łąkotki oraz chrząstka stawowa.
Niepokojące objawy, które wymagają diagnozowania:
- utrzymujący się ból wysiłkowy lub spoczynkowy,
- obrzęki stawu czyli wrażenie wypełnienia kolana,
- ograniczenie ruchomości stawu czyli problem z wyprostowaniem kolana lub zgięciem np. kucnięciem,
- wrażenie trzeszczenia, przeskakiwania, blokowania,
- poczucie niestabilności kolana, czyli wrażenie „uciekania”, „skręcania” kolana,
- poczucie niestabilności rzepki, czyli wrażenie „wypadania” lub „luźnej” rzepki,
- trzask w kolanie po urazie skrętnym,
- obrzęk stawu po urazie skrętnym.
W takcie wizyty zbieramy dokładny wywiad na temat dolegliwości, urazów itd. Wykonujemy badanie kliniczne stawu kolanowego w trakcie którego, oceniamy jego budowę, biomechanikę i zakres ruchomości. Oceniamy struktury kolana wykonując testy łąkotkowe, więzadłowe oraz kompresji chrząstki. W trudniejszych przypadkach poszerzamy diagnostykę o badania rezonansem magnetycznym lub badania USG.
Na podstawie dogłębnej analizy wyników badania klinicznego oraz badań obrazowych ustalamy odpowiedni schemat leczenia zachowawczego lub operacyjnego.
Większość urazów stawu kolanowego leczymy metodą artroskopową
Metoda ta pozwala na bardzo precyzyjne naprawienie lub zrekonstruowanie uszkodzonych struktur w stawie kolanowym. Artroskopia stawu kolanowego jest procedurą małoinwazyjna co umożliwia szybkie wdrożenie rehabilitacji pooperacyjnej i powrót do aktywności fizycznej.
WYKONYWANE ZABIEGI
FAQ
Rekonstrukcja ACL nie zawsze jest konieczna. Sama diagnoza uszkodzenia ACL nie oznacza konieczności wykonania operacji. Kwalifikacja do leczenia operacyjnego zależy od stopnia niestabilności kolana, aktywności fizycznej i sportowej pacjenta oraz jego wieku. W niektórych przypadkach możliwe jest leczenie zachowawcze, rehabilitacyjne, zwłaszcza przy mniej aktywnym trybie życia. Im pacjent jest młodszy i bardziej aktywny, tym większe jest prawdopodobieństwo wtórnych uszkodzeń kolana w następstwie niestabilności. Szczególnie w przypadku uprawiania sportów zespołowych, rotacyjnych, z szybką zmianą kierunku ruchu.
Rekonstrukcja MPFL ma na celu ustabilizowanie rzepki i zapobieganie jej przemieszczeniu lub zwichnięciu. Polega na odtworzeniu więzadła troczka przyśrodkowego za pomocą przeszczepu, co pozwala przywrócić stabilność stawu i zmniejszyć ryzyko dalszych urazów. Należy podkreślić, że rekonstrukcja MPFL jest bardzo rzadko jedyną procedurą operacyjną wykonywaną w przypadku niestabilności rzepki, która jest dysfunkcją o podłożu anatomicznym. Podczas operacji należy koniecznie skorygować wszystkie najważniejsze nieprawidłowości anatomiczne wpływające na nieprawidłowy tor rzepki, takie jak położenie guzowatości piszczeli, oś mechaniczna kończyny dolnej, głębokość bloczka kości udowej oraz napięcie troczków bocznych. Sama izolowana rekonstrukcja MPFL bez korekcji głównych zaburzeń spowoduje pogłębienie dolegliwości bólowych i zwyrodnieniowych.
Osteotomia jest operacją polegającą na odpowiednim przecięciu i ponownym ustawieniu kości poniżej lub powyżej kolana, aby poprawić oś mechaniczną kończyny dolnej. Jest stosowana głównie przy nierównomiernym obciążeniu kolana wywołującym dolegliwości bólowe i powstawanie zmian zwyrodnieniowych z jednej strony stawu. Dzięki zmianie osi mechanicznej kończyny uzyskujemy przeniesienie nadmiernego obciążenia z uszkodzonej części stawu na zdrowy obszar. Dzięki osteotomii opóźniamy postęp zmian zwyrodnieniowych i konieczność wszczepienia endoprotezy. Warunkiem kwalifikacji do osteotomii jest obecność istotnych zaburzeń osi w kierunku szpotawym lub koślawym.
Objawy obejmują trudności z prostowaniem kolana, uczucie niestabilności rzepki oraz ból przy obciążeniu zwłaszcza podczas chodzenia po schodach i wykonywania przysiadów. Często jest to efekt urazów lub osłabienia mięśni odpowiadających za wyprost kolana przy prawidłowej budowie anatomicznej. Wtedy objawy można eliminować rehabilitacyjnie. W przypadku objawów podwichania lub zwichania rzepki zawsze występują nieprawidłowości anatomiczne o charakterze wrodzonym. W tych przypadkach konieczne jest leczenie operacyjne modyfikujące nieprawidłowy tor rzepki i poprawiające zaburzenia anatomiczne.
Nie, endoprotezoplastyka jest zalecana w zaawansowanych przypadkach zwyrodnienia, gdy inne metody, takie jak rehabilitacja czy leki, nie przynoszą zadowalających efektów. Każdy przypadek jest oceniany indywidualnie przez ortopedę. W przypadku braku skuteczności metod leczenia zachowawczego w mniej zaawansowanych zmianach zwyrodnieniowych należy rozważyć zasadność wykonania korekcji osi kończyny dolnej, czyli osteotomii. W zwyrodnieniach obejmujących jeden przedział kolana istnieje możliwość wszczepienia endoprotezy tzw. jednoprzedziałowej. W zaawansowanych zmianach zwyrodnieniowych obejmujących całe kolano wszczepiamy endoprotezę całkowitą.
Artroskopia jest stosowana w celu leczenia problemów w stawie kolanowym, takich jak uszkodzenia łąkotek, chrząstki czy więzadeł. Aspekt diagnostyczny artroskopii jest aktualnie mniej podkreślany ze względu na dostępność metod obrazowych radiologicznych, takich jak rezonans magnetyczny, które pozwalają bez bezpośredniej ingerencji do stawu określić wskazania do leczenia operacyjnego. Jest to małoinwazyjna metoda, która pozwala na naprawę uszkodzonych struktur wewnątrz stawu bez rozległego otwarcia i tym samym na szybszą rehabilitację.
W większości przypadków konieczna jest kilkumiesięczna rehabilitacja, ale jej długość może być i zależy od stopnia uszkodzenia, zastosowanej techniki operacyjnej oraz możliwości pacjenta. Rehabilitację należy podjąć jak najszybciej po przebytej operacji i czas trwania procesu przywracania kolana do prawidłowej funkcji waha się od 3 do 6 miesięcy.
Uszkodzenia chrząstki o ograniczonym zakresie na powierzchniach obciążanych stawu kolanowego mogą być w niektórych przypadkach leczone operacyjnie. Rekonstrukcja chrząstki ma za zadanie zmniejszyć ból i poprawić funkcję kolana oraz dodatkowo opóźnić postęp zmian zwyrodnieniowych. Dzięki temu pacjent zyskuje lepszy komfort życia i większą sprawność ruchową.
Rehabilitacja jest zalecana w zdecydowanej większości przypadków jak najszybciej po operacji, aby przywrócić pełną funkcjonalność stawu, zakres zgięcia i wyprostu, siłę mięśniową i odzyskać prawidłowy wzorzec ruchu. Rehabilitacja poopercyjna jest kluczowa dla uzyskania dobrych efektów leczenia.
Zazwyczaj wykonuje się rezonans magnetyczny (MRI), zdjęcia rentgenowskie lub USG, które pomagają ocenić stan stawu i dokładnie zaplanować zabieg. Rodzaj obrazowego badania diagnostycznego zostaje określony przez lekarza podczas konsultacji w zależności od prezentowanych objawów podczas badania przedmiotowego i podmiotowego.
Niestabilność więzadłowa kolana nie może być skutecznie zastąpiona siłą mięśni w rozumieniu dosłownym. Dobrą funkcją mięśni można zmniejszyć objawy niestabilności w niektórych przypadkach. Jednak nie każdy rodzaj niestabilności wymaga leczenia operacyjnego. Zaleca się wtedy intensywną rehabilitację poprawiającą katywną mięśniowoą stabilizację. Decyzja o rodzaju leczenia wynika z wielu indywidualnie określanych czynników, takich jak zakres uszkodzenia więzadła, objawy subiektywne, wiek pacjenta, aktywność zawodowa i sportowa, aktualny stan stawu kolanowego i obecność dodatkowych uszkodzeń w kolanie. W uzasadnionych przypadkach należy wdrożyć leczenie operacyjne.
Złożone zabiegi są wykonywane, gdy staw kolanowy wymaga jednoczesnej naprawy kilku struktur, np. więzadeł, łąkotek i chrząstki. Często dotyczą pacjentów po poważnych urazach lub z wieloletnim zwyrodnieniem.
W początkowych stadiach zwyrodnienia można stosować terapie regeneracyjne, fizjoterapię, farmakoterapię czy artroskopię w celu oczyszczenia i usunięcia uszkodzeń mechanicznych stawu. Zaawansowane zmiany zwyrodnieniowe wymagają zawsze docelowo leczenia operacyjnego. Wielkość dysfunkcji i bólu determinuje moment wdrożenia metod chirurgicznych wśród których dominuje endoprotezoplastyka częściowa lub całkowita.
Kompresja chrząstki to procedura mająca na celu poprawę kondycji chrząstki poprzez delikatne uciśnięcie i stymulację regeneracji. Wykonywana jest w wybranych przypadkach przy mniejszych uszkodzeniach chrząstki.
Tak, zabiegi rekonstrukcyjne są możliwe u osób starszych, zwłaszcza jeśli pacjent jest aktywny i chce poprawić jakość swojego życia.
