Mroźna aura, obfite opady śniegu z deszczem sprawiają, że chodniki nierzadko skute są lodem. Śliska nawierzchnia w połączeniu z długą nocą sprawia, że o upadek oraz złamanie nietrudno. Złamaniami są szczególnie zagrożone osoby cierpiące z powodu osteoporozy. Osteoporoza to bardzo często niezdiagnozowany problem. Niska świadomość społeczna, a równocześnie narastanie czynników ryzyka jej występowania w ostatnich latach sprawiają, że staje się ona jednym z najbardziej palących problemów zdrowia publicznego. Wielu z nas błędnie utożsamia osteoporozę z naturalnym procesem starzenia się. Niestety, często zdarza się, że jest ona diagnozowana dopiero po bolesnym oraz długotrwałym złamaniu. Czym jest więc osteoporoza? Kto jest nią zagrożony? Czy są sposoby by się przed nią chronić?
Osteoporoza – co to takiego?
Osteoporoza, zwana niegdyś zrzeszotnieniem kości, to postępująca i przebiegła choroba. Charakteryzuje się ona ubytkiem masy kostnej, który to zazwyczaj postępuje wraz ze starzeniem się organizmu. Ubytek masy kostnej sprawia, że kości stają się bardziej podatne na złamania. Należy zaznaczyć, że problem osteoporozy wykracza poza ubytek samej masy kostnej. Tkanka kostna staje się również słabsza pod względem struktury. Ponadto dochodzi do szeregu zmian w mikroarchitekturze kości. Należy zaznaczyć, że złamania osteoporotyczne to problem nie tylko miejscowy i może prowadzić nawet do śmierci. Wykazano, że nawet połowa kobiet po menopauzie doświadczy w swoim życiu złamania osteoporotycznego. Złamania osteoporotyczne zdarzają się rzadziej wśród mężczyzn.
Kość – żywa tkanka
Dość powszechne jest przekonanie, jakoby kość była nieunaczynionym zbitkiem tkanki. Tak jednak nie jest. Kość jest obficie unaczyniona, a proces jej przebudowy jest ciągły. Odpowiadają za to dwie grupy komórek: osteoblasty i osteoklasty. Osteoblasty odpowiadają za budowę tkanki, a osteoklasty za jej rozkład. Szacuje się, że w każdym momencie nawet pięć procent tkanki kostnej ulega procesowi remodelingu. Tym samym kości człowieka są stale przemodelowywane, co umożliwia im zachowanie swojej podstawowej funkcji. Z jednej strony są twarde, a z drugiej nieco sprężyste.
Kto jest zagrożony osteoporozą?
Choć osteoporoza dotyka najczęściej starszych kobiet, to może dojść do jej rozwoju u każdego. Do głównych czynników ryzyka należy rasa kaukaska oraz wspomniana już płeć żeńska. Jedną z głównych przyczyn powstawania tej choroby jest rosnący wiek. Osteoporoza występuje dość rzadko u osób młodych, a jest powszechna wśród ludzi po 50, 60- roku życia. Do mniej oczywistych czynników ryzyka należą
- niska masa ciała,
- niedobory dietetyczne – zbyt mała podaż wapnia i witaminy D3,
- długotrwałe unieruchomienie, na przykład w wyniku złamania bądź zabiegu operacyjnego,
- choroby nerek,
- brak ruchu,
- choroby przewodu pokarmowego przebiegające z upośledzonym wchłanianiem mikro- oraz makroskładników, na przykład celiakia
- występowanie chorób ogólnoustrojowych takich jak: toczeń, reumatoidalne zapalenie stawów,
- choroby trzustki oraz wątroby,
- długotrwałe stosowanie niektórych leków takich jak glikokortykosteroidy lub inhibitory pompy protonowej (stosowane w leczeniu zgagi).
Rosnący wiek naszego społeczeństwa sprawia, że w przyszłości coraz więcej osób będzie chorować na osteoporozę.
Złamanie osteoporotyczne – czyli jakie?
Nie każde złamanie jest złamaniem osteoporotycznym. W przypadku zadziałania bardzo dużej siły, takiej jak wypadek samochodowy bądź upadek z dużej wysokości, powstałe złamanie określamy jako wysokoenergetyczne. Za złamanie osteoporotyczne, czyli patologiczne uznaje się takie złamanie, które powstało pod wpływem niskiej energii. Przykładem jest na przykład złamanie kości kończyny górnej po upadku
z łóżka. Innym przykładem może być złamanie trzonu kręgu kręgosłupa, które powstaje bez zadziałania żadnej innej siły. Jednym z jego objawów jest rozlany ból pleców oraz nagłe zmniejszenie wzrostu. Osoba, która doznała takiego złamania, może więc “zmaleć” z dnia na dzień.
Czy złamanie to jedyny objaw osteoporozy?
Niestety, zazwyczaj złamanie kości jest pierwszym objawem osteoporozy. Ten patologiczny proces jest już wtedy dość zaawansowany. Do innych objawów, na które skarżą się chorzy są rozlane bóle kostne. Może pojawić się również tak zwany garb starczy. Osteoporoza nie można rozpoznana jedynie na podstawie samego wywiadu oraz badania fizykalnego. Aby ją potwierdzić, należy wykonać badanie densytometryczne. Badanie to jest w pełni bezbolesne oraz wiąże się z bardzo niską dawką promieniowania.
Jak uchronić się przed złamaniem?
Do podstawowych metod ochrony przed złamaniami osteoporotycznymi należy unikanie upadków. Lekarze zalecają, aby pomieszczenia, w których przebywamy były dobrze oświetlone. Warto pozbyć się również śliskich mat i wycieraczek, ponieważ przesuwając się mogą doprowadzić do upadku. Ważna jest również odpowiednia korekta wady wzroku. Najlepszym sposobem unikania złamań osteoporotycznych jest ochrona przed samą osteoporozą i jej ewentualne leczenie. Zbilansowana dieta, odpowiednia aktywność fizyczna oraz unikanie picia dużych ilości alkoholu pozytywnie wpływa na masę kostną. Należy również pamiętać o suplementacji witaminy D3. Efekty leczenia osteoporozy znacząco poprawiły się w ostatnich latach. Wykorzystuje się w nim takie leki jak bisfosfoniany, denosumab czy analogi parathormonu.
