Prawidłowy wzorzec ruchu nie tylko pomaga wykorzystać optymalne możliwości twoich mięśni, ale też znacząco ogranicza ryzyko urazów i zmian zwyrodnieniowych. Jeśli do tej pory nie zwracałeś uwagi na to, jak podnosisz przedmioty z ziemi, stawiasz swoje stopy przy noszeniu zakupów, chodzisz, czy też pchasz ciężki wózek z zakupami, czas by przyjrzeć się temu dokładniej. Im wcześniej dostrzeżesz nieprawidłowości, tym szybciej z pomocą fizjoterapeuty przywrócisz prawidłowy wzorzec ruchu.
Co dokładnie kryje się pod tym pojęciem, jakie czynniki mogą wpłynąć na zaburzenie sposobu, w jaki się poruszasz i kiedy warto skorzystać z pomocy specjalisty?
Czym jest wzorzec ruchu?
Do poruszania się niezbędna jest aktywacja poszczególnych mięśni. Gdy uczysz się wykonywać konkretne ruchy, tworzysz pewne wzorce, które stają się powtarzalne i regularne. Zestaw takich ruchów to właśnie wzorzec ruchu. Wyróżnia się 7 podstawowych wzorców ruchu:
- wzorzec chodu,
- wzorzec przysiadu,
- wzorzec przyciągania,
- wzorzec odpychania,
- wzorzec wyprostu tułowia,
- wzorzec zgięcia tułowia,
- wzorzec skrętu tułowia.
Za harmonijne poruszanie się twojego ciała odpowiada układ nerwowy, który wysyła impulsy do poszczególnych grup mięśniowych i powoduje ich skurcze.
Z rehabilitacji ortopedycznej możesz korzystać zarówno po przebytym urazie i zabiegu operacyjnym, jak i wtedy, gdy w twoim narządzie ruchu pojawiły się pewne nieprawidłowości.
Jeśli tak właśnie jest, umów się na konsultację do naszego specjalisty. Zdiagnozuje on przyczyny i zaplanuje dostosowaną do twoich potrzeb terapię.
Gdy wzorzec ruchu jest prawidłowy, twój organizm zużywa mniej energii do wykonania ruchu, a do tego dużo mniejsze jest ryzyko urazów i kontuzji. Wzorce kształtują się przez wielokrotne ich wykonywanie, jak ma to miejsce choćby w przypadku chodzenia, którego uczymy się w dzieciństwie. Podczas dorastania i dorosłego życia dochodzi sporo nowych obowiązków, co wymusza naukę kolejnych ruchów. Wykonywane regularnie tworzą nowe wzorce. To może być podnoszenie ciężkich przedmiotów, naprawa urządzeń znajdujących się ponad poziomem głowy, uprawianie wybranej dyscypliny sportowej, czy zdobywanie nowych umiejętności.
Aby wzorzec ruchu był prawidłowy, powinieneś zadbać nie tylko o prawidłową technikę jego wykonywania, ale też o siłę i wytrzymałość swoich mięśni.
Co może być przyczyną i jakie mogą być skutki zaburzonego wzorca ruchu
W sytuacji, gdy poszczególne części narządu ruchu nie poruszają się w sposób optymalny, dochodzi do ich dodatkowego obciążenia. Możesz tego doświadczyć zarówno podczas wykonywania codziennych czynności, jak i w trakcie uprawiania sportu.
Przyczyny mogą być różne w zależności o twojej historii chorobowej i tego, który wzorzec jest zaburzony. Być może spotkałeś osoby, które idąc, przechylały się na jedną stronę, jakby chciały odciążyć tę drugą. Może to wynikać z nieprawidłowej postawy, braku równowagi mięśniowej, osłabienia niektórych grup mięśniowych lub kompensacji wynikającej z wcześniejszych urazów. W takiej sytuacji podczas chodzenia nadmiernie eksploatowana jest jedna strona ciała, przez co zlokalizowane w tym obszarze stawy i mięśnie mogą być przeciążane. W dłuższej perspektywie może to skutkować bólem, zmianami zwyrodnieniowymi, a nawet kontuzją.
Zły schemat ruchu może dotyczyć również bardziej złożonych wzorców. Mowa tu między innymi o tym, w jaki sposób podnosisz ciężary, wykonujesz przysiady, czy stawiasz swoje stopy. Jeśli od samego początku nie zadbasz o prawidłową technikę, może dojść do utrwalenia błędów, przez co zaburzony zostanie wzorzec ruchu. Błędy techniczne w takich sytuacjach mogą zwiększać ryzyko uszkodzenia stawów, więzadeł i kręgosłupa oraz powodować różne dysfunkcje stopy, jak choćby jej koślawienie.
Długotrwałe utrzymywanie nieprawidłowych wzorców ruchowych może prowadzić do poważniejszych problemów, takich jak przykurcze mięśniowe, zapalenia stawów czy bóle przeciążeniowe. Dlatego kluczowe jest odpowiednio wczesne zidentyfikowanie tych nieprawidłowości i ich skorygowanie.
Jak przywrócić prawidłowy wzorzec ruchu?
Jeśli dostrzegasz u siebie nieprawidłowości związane ze wzorcem ruchu, warto umówić się na konsultację z fizjoterapeutą. Przeprowadzi on ocenę funkcjonalną ciała oraz analizę biomechaniczną ruchu. Jeśli okaże się, że rzeczywiście twój wzorzec ruchu jest nieprawidłowy, specjalista ten wdroży odpowiednie ćwiczenia korekcyjne, wzmacniające i rozciągające. Uwzględni przy tym każdy, ze wspomnianych wcześniej wzorców ruchowych, ponieważ nieprawidłowości w przypadku jednego, mogą niekorzystnie wpłynąć na inne.
Podczas spotkań, fizjoterapeuta poinstruuje cię też, jak powinieneś postępować przy wykonywaniu ważnych z uwagi na wzorzec ruchu czynności. Mowa tu między innymi o prawidłowym:
- stawianiu stóp i napinaniu mięśni brzucha podczas chodzenia, zwłaszcza z obciążeniem (np. z zakupami),
- robieniu przysiadów nieco poniżej poziomu kolan, co przyda ci się przy podnoszeniu przedmiotów z ziemi,
- zginaniu tułowia podczas sięgania po coś,
- wykonywaniu pompek w pozycji stojącej przy ścianie, co pomaga utrwalić prawidłowy wzorzec odpychania,
- przyciąganiu przedmiotów stojących przed tobą, bez szarpania, co może prowadzić do mikrouszkodzeń.
Dostosowane do tego rodzaju działań ćwiczenia, powinieneś regularnie wykonywać w domu w ramach terapii, a potem w ramach profilaktyki i utrwalenia prawidłowego wzorca ruchu.
Zmniejszą one również ryzyko kontuzji oraz poprawią ogólną sprawność i samopoczucie.
Warto pamiętać, że kluczowa jest wczesna reakcja na nieprawidłowy wzorzec ruchu, ponieważ im dłużej utrzymuje się ten zły, tym trudniej go potem skorygować.
