Rozwój technologiczny i postęp, którego jesteśmy świadkami, z jednej strony ułatwia wykonywanie wielu czynności i pomaga zwiększyć wydajność w pracy, ale z drugiej nierzadko prowadzi do problemów zdrowotnych. Jednym z nich jest hipokinezja, której sprzyja między innymi siedzący tryb życia. Ten zaś, szczególnie w ostatnim czasie, gdy wiele osób z powodu pandemii koronawirusa niejako zmuszonych było przejść w tryb pracy zdalnej, sprawił, że ilość ruchu w ich życiu spadła do minimum.
Gdy dodamy do tego natłok obowiązków zawodowych i osobistych oraz życie w ciągłym niedoczasie, łatwo sobie wyobrazić, jak trudno dziś wygospodarować choćby pół godziny dziennie na różnego rodzaju aktywności fizyczne.
Jak wpływa to na narząd ruchu i która grupa wiekowa najbardziej jest narażona na zgubne skutki hipokinezji?
Co to jest hipokinezja?
Pojęcie to odnosi się do zbyt małej aktywności ruchowej lub całkowitego jej braku. Mogą do niej doprowadzić zarówno choroby, jak i długotrwały, siedzący tryb życia.
Hipokinezja związana jest z poważnymi chorobami mózgu, demencją, chorobą Parkinsona i parkinsonizmem, pierwotnymi zaburzeniami afektywnymi oraz zaburzeniami czynnościowymi.
W ostatnich latach coraz większy wpływ na pojawienie się hipokinezji ma ten drugi czynnik. I to nie tylko w życiu osób dorosłych. Już bowiem od wczesnych lat życia, ilość ruchu fizycznego maleje. Jego miejsce zwykle zajmuje wielogodzinne spędzanie czasu przed ekranem telewizora, komputera, czy telefonu.
Z hipokinezją związane są różnego rodzaju zaburzenia, które przyjmują postać:
- akinezji — często spotykana w ciężkich przypadkach choroby Parkinsona, charakteryzuje się brakiem zdolności do rozpoczęcia ruchu, co spowodowane jest problemem z aktywacją programów motorycznych w ośrodkowym układzie nerwowym,
- bradykinezji — spowolnienie ruchu ciała oraz mimiki twarzy,
- zamrożenia ruchu — krótkotrwałe zatrzymanie w czasie chodzenia, gdy chcesz iść do przodu, ale nie możesz skłonić mięśni i tym samym kończyn do wykonania odpowiedniego ruchu, co może skutkować upadkiem i doznaniem urazu,
- hipodynamii — to spadek siły mięśni, który zwykle jest skutkiem długotrwałej hipokinezji.
Jak hipokinezja wpływa na układ ruchu?
Organizm ludzki stworzony jest do ruchu i różnego rodzaju aktywności fizycznej. Nawet gdy twoja praca wymaga wielogodzinnego zajmowania pozycji siedzącej lub stojącej, każdego dnia powinieneś znaleźć trochę czasu na ćwiczenia lub prace fizyczne, które angażują różne partie ciała. Jest to kluczowe nie tylko dla twoich mięśni, stawów i kości, ale też dla wszystkich układów w twoim organizmie. Brak ruch źle wpływa na układ pokarmowy, naczyniowy, krążenia i nerwowy. Natomiast jego długotrwałe skutki mogą doprowadzić do pogorszenia jakości i skrócenia długości twojego życia.
Wiele osób bardziej lub mniej świadomie zaniedbuje ten ważny element profilaktyki zdrowotnej. Oznacza to, że nie zdają sobie sprawy, jakie skutki zdrowotne może powodować hipokinezja. Dotyczy to zarówno osób, które na hipokinezję cierpią z powodu poważnych chorób fizycznych i psychicznych, jak i tych, którzy sami doprowadzili do niej przez swój niezdrowy styl życia.
Mięśnie szkieletowe
O tym, jak duży wpływ na kondycję mięśni ma ruch wiedzą ortopedzi i rehabilitanci, którzy zawsze, gdy tylko jest to możliwe, bardzo szybko pionizują pacjenta po zabiegu. Zaraz potem też rozpoczynają odpowiednio przygotowaną rehabilitację.
Negatywne skutki braku aktywności są jeszcze większe, gdy trwa ona od długiego czasu. Może to skutkować między innymi:
- zmniejszeniem:
- ilości mitochondriów i białek kurczliwych,
- siły mięśniowej spowodowanej przez stopniowy zanik mięśni,
- produkcji hormonu wzrostu,
- masy mięśniowej (sarkopenia),
- rozpadem białka mięśniowego,
- wadami postawy, w tym skoliozą,
Układ kostno-stawowy
Hipokinezja działa destrukcyjnie również na twoje kości i stawy. Z powodu większego wydalania z moczem azotu, wapnia, siarki i fosforu, dochodzi do naruszenia syntezy hormonów, enzymów i witamin. To zaś sprzyja:
- demineralizacji i atrofii kości,
- osteoporozie,
- przykurczom więzadeł, mięśni i torebek stawowych, co powoduje zmniejszenie ruchomości stawów,
- częstszym uszkodzeniom stawów,
- gorszemu odżywianiu tkanki chrzęstnej i kostnej.
Inne skutki hipokinezji
Brak ruchu negatywnie wpływa też na spowolnienie przemiany materii, co nierzadko skutkuję przybieraniem na wadze i otyłością. W takiej sytuacji osłabione mięśnie i układ kostny nie są w stanie uporać się z tak dużym obciążeniem. Wskutek tego osoby otyłe zmniejszają swoją codzienna aktywność do minimum i tak oto koło się zamyka.
Hipokinezja może też skutkować drugą skrajnością, jaką jest nadmierna utrata wagi ciała, w tym mięśni. W takiej sytuacji duży wpływ na to ma zaburzona przemiana materii, co objawia się brakiem apetytu i zmniejszeniem porcji żywieniowych.
Osoby z hipokinezją mają również mniejszy zakres ruchu, gorszą koordynację ruchową, tracą zdolności motoryczne, a ich ruchy są dużo wolniejsze.
Negatywny wpływ hipokinezji widać szczególnie u osób starszych. Już z racji wieku cierpią one z powodu wielu problemów zdrowotnych, w tym dotykających kości i stawy. Brak ruchu nierzadko jeszcze bardziej pogłębia dotychczasowe dolegliwości i tym samym utrwala spoczynkowy oraz siedzący tryb życia. Gdy z powodu osteoporozy dojdzie u nich do złamania kości kończyny dolnej albo biodra, leczenie jest bardzo utrudnione. Również zaangażowanie samego chorego spada bardzo często do zera. Spędzanie całych dni w łóżku, wpływa negatywnie zarówno na kondycję fizyczną, jak i psychiczną, co nierzadko kończy się śmiercią.
Nie bez powodu WHO uznało hipokinezję za jedną z dominujących w obecnych czasach, pośrednią i bezpośrednią przyczynę zgonów w krajach rozwiniętych. Niestety, zjawisko to z każdym rokiem ulega nasileniu. Z jednej strony nie napawa to optymizmem, ale z drugiej skłania do zmiany własnego stylu życia.
