Wstawienie endoprotezy stawu biodrowego to jedna z najczęściej wykonywanych procedur ortopedycznych na świecie. Wciąż u wielu osób dochodzi do zmian zwyrodnieniowych, które nieleczone doprowadzają do utraty ruchomości w stawie biodrowym. Gdy leczenie zachowawcze nie przynosi spodziewanych rezultatów, jedynym rozwiązaniem okazuje się endoprotezoplastyka stawu biodrowego. Dlatego warto wiedzieć, jakie etapy musi przejść pacjent zakwalifikowany do tego typu operacji.
Wstawienie endoprotezy stawu biodrowego – etapy leczenia
Wstawienie endoprotezy stawu biodrowego przebiega w kilku etapach.
Etap I. Kwalifikacja do zabiegu
Choć nie ma tu miejsca żadna operacja, to kwalifikacja do zabiegu jest również bardzo ważnym etapem w procesie wczepienia sztucznego stawu biodrowego.
Lekarz ortopeda przede wszystkim musi:
- skonsultować pacjenta,
- zebrać szczegółowy wywiad,
- dowiedzieć się, jakie są jego dolegliwości oraz:
- ile i od kiedy trwają,
- jak bardzo są nasilone,
- w jakich okolicznościach się pojawiają,
- jak wcześniej dany pacjent był leczony i z jakim skutkiem,
- jaki rodzaj aktywności dany pacjent uprawia,
- czy nadal pracuje, a jeśli tak, to czy pracuje fizycznie, czy może jest to raczej lekka siedząca praca.
Zwykle zbiera też informacje dotyczące tego, jakie są oczekiwania pacjenta na przyszłość w stosunku do swojej aktywności. Dlatego lekarz może zapytać, czy ma on zamiar nadal pracować oraz uprawiać jakikolwiek sport. Zwłaszcza, gdy jest jeszcze stosunkowo młody, jak na decyzję o wszczepieniu endoprotezy. Te wszystkie informacje są niezbędne, żeby sprostać oczekiwaniom pacjenta.
Przede wszystkim jednak ortopeda leczy pacjentów i objawy, a nie wyniki badań obrazowych.
Zdjęcie rentgenowskie nie jest wyrocznią i lekarz nie może tylko na nim polegać. Przede wszystkim zechce się dowiedzieć, jakie pacjent ma dolegliwości i jak bardzo są nasilone. I czy w ogóle dolegliwości, które ma, wywołane są przez zmiany zwyrodnieniowe stawu biodrowego. Czasami mogą być to dolegliwości wynikające z problemów z kręgosłupem lędźwiowo-krzyżowym i pomylenie tych dwóch źródeł bólu, może mieć nieciekawe konsekwencje.
Zmiany zwyrodnieniowe bez dolegliwości bólowych
Zdarzają się pacjenci, którzy mają nawet bardzo nasilone zmiany zwyrodnieniowe na zdjęciach rentgenowskich, a dolegliwości bólowe są przy tym minimalne. W związku z tym otrzymują oni informacje, że w przyszłości prawdopodobnie te dolegliwości prędzej czy później się pojawią. Natomiast aktualnie, skoro dobrze funkcjonują, lekarz z pewnością nie będzie wywierał na nich presji, aby poddawali się operacji. Na tym etapie zwykle wystarczy leczenie zachowawcze.
Narastający ból mimo braku widocznych zmian na zdjęciu RTG
Zdarzają się takie sytuacje, kiedy faktycznie dolegliwości bólowe są bardzo duże, ograniczenie stawu biodrowego i jego zakresu ruchu jest również znaczące, natomiast na zdjęciach ten staw biodrowy wygląda bardzo dobrze, czy wręcz nie ma żadnych zmian. Wtedy ortopeda pogłębia diagnostykę obrazową o wykonanie rezonansu magnetycznego w celu znalezienia przyczyny tych dolegliwości bólowych stawu biodrowego. Bywa, że w takim badaniu ujawniają się zmiany o charakterze tak zwanej jałowej martwicy głowy kości udowej. Wówczas również kwalifikacja do wszczepienia endoprotezy jest niezbędna. Zdarzają się również pacjenci, u których zmiany zwyrodnieniowe stawu biodrowego objawiają się bólem kolana lub kręgosłupa.
Etap II. Wstawienie endoprotezy stawu biodrowego — przygotowanie do zabiegu
Po ustaleniu, że operacja jest konieczna i pacjent akceptuje ten rozwój wydarzeń, lekarz omawia, jaką technikę operacyjną zastosuje. Standardem w Novum Ortopedia są techniki małoinwazyjne i ten aspekt operacyjny z pacjentem jest omawiany.
Druga rzecz to przestawienie pacjentowi, jaki rodzaj endoprotezy będzie mu zaproponowany.
Standardowo chirurdzy ortopedzi używają endoprotez bezcementowych, tak zwanych krótkotrzpieniowych. Dzięki swojemu kształtowi nadają się szczególnie do technik małoinwazyjnych. Daje to lekarzowi ogromne możliwości, gdy chodzi o dobranie odpowiedniego rozmiaru endoprotezy do anatomii pacjenta.
Nazwa „krótkotrzpieniowa proteza” bierze się stąd, że trzpień endoprotezy jest faktycznie krótszy, niż klasycznie proste trzpienie. których lekarze używają od wielu lat. Trzpień jest specjalnie kształtowany, to znaczy specyficznie zakrzywiony. Dzięki temu fiksacja trzpienia w kości udowej jest bardzo mocna i optymalna. Zakrzywienie to powoduje również, że tego rodzaju implanty są dedykowane do technik małoinwazyjnych.
Rozmiary endoprotez
Ukształtowanie trzpienia endoprotezy dostępne jest w ponad 50 rozmiarach. Zapewnia to jego znakomitą fiksację i stabilność w dosłownie każdym wariancie anatomicznej budowy stawu biodrowego.
Co więcej, dzięki temu lekarz może wydatnie zmniejszyć straty materiału kostnego i dobrać optymalne parametry geometryczne stawu biodrowego. Jest to bardzo istotne dla prawidłowej pracy mięśni po operacji.
Poza tym, specjalne instrumentarium i implanty pozwalają na uniknięcie uszkodzenia mięśni wokół stawu biodrowego podczas operacji.
Zarówno technika operacyjna, jak i zastosowane implanty są ściśle podporządkowane zasadom małoinwazyjności.
Przy tak dużej ilości rozmiarów niezbędne jest tak zwane planowanie. Na zdjęciach RTG chirurg ortopeda przymierza konkretne rozmiary elementów endoprotezy i ich ustawienie. Dzięki temu rozpoczynając operację ma on precyzyjnie określone parametry geometryczne stawu biodrowego, jakie chce docelowo osiągnąć. Może też dobrze, a nawet wręcz idealnie dobrać długości kończyn.
Etap III. Kontrola długości kończyn w trakcie operacji
Planowanie jest pierwszym elementem kontroli nad długością kończyn. Natomiast śródoperacyjnie lekarz posługuje się ramieniem C, czyli przenośnym aparatem rentgenowskim. Dzięki temu na bieżąco może w dowolnym momencie ocenić, jak rozmiar implantu zastosowany u danego pacjenta wpływa na długość kończyn oraz na parametry anatomiczne, które wcześniej zaplanował. I to pozwala lekarzowi być praktycznie pewnym, że po operacji pacjent stanie na nogi i nie będzie miał poczucia, że coś jest nie tak z długością jego kończyn.
Pacjenci nie tolerują dobrze nadmiernego wydłużenia nogi po wszczepieniu endoprotezy stawu biodrowego. Stanowi to bowiem źródło znacznego dyskomfortu podczas chodzenia. Dlatego na etapie zabiegu operacyjnego lekarz stara się osiągnąć jak największą precyzję w tym zakresie.
Każdy etap zabiegu ma znaczenie. Końcowy całościowy efekt składa się z sumy wielu szczegółów.
Etap IV. Rehabilitacja
Choć wydawać by się mogło, że rola lekarza kończy się na przeprowadzeniu zabiegu, to w rzeczywistości jest zupełnie inaczej.
Chirurg jest w stałym kontakcie z pacjentem w następnych tygodniach po operacji, co pomaga na bieżąco wyjaśniać wątpliwości i nadzorować prawidłowy przebieg leczenia.
Zaraz po zabiegu operacyjnym pacjent rozpoczyna proces rehabilitacyjny. W momencie, kiedy minie znieczulenie, jest on stawiany i pionizowany. Fizjoterapeuta wdraża też pierwsze ćwiczenia i uczy pacjenta prawidłowego chodu w asekuracji kulami łokciowymi.
Pacjent wychodzi ze szpitala na drugi dzień, najpóźniej po dwóch dniach od operacji i pozostaje w stałym kontakcie z lekarzem prowadzącym. Może w dowolnym momencie zadać pytanie, wyjaśnić wątpliwości i pod tym względem pacjenci czują się bezpiecznie. W momencie, kiedy pojawią się jakieś dolegliwości, mogą zapytać, czy to jest prawidłowe i normalne.
Ważne jest też w całym procesie leczenia to, że lekarz prowadzący ma kontakt z fizjoterapeutą, który dalej prowadzi leczenie i usprawnianie pacjenta. Może on nadzorować ten proces i wpływać na ten proces usprawniania. Postępowanie rehabilitacyjne jest dobierane i prowadzone w konsultacji z lekarzem prowadzącym.
Przepływ informacji jest tutaj kluczowy. Zdarza się czasami, że pacjenci rehabilitują się z fizjoterapeutami spoza ośrodka, w którym był on operowany. W takiej sytuacji przepływ informacji jest nieco ograniczony. Poza tym, w niektórych przypadkach ten proces rehabilitacji nabiera trochę przypadkowości. Lekarz operujący nie ma już wtedy takiego wpływu na jego przebieg, jaki chciałby mieć.
Jak widać, operacja jest tylko jednym z kilku etapów całego leczenia. I choć bardzo ważnym, to jeśli zaniedbany zostanie któryś z elementów, to nawet najlepiej przeprowadzony zabieg nie wystarczy, przez co ostateczny wynik leczenia może być niezadowalający.
Wiele czynników wpływa na ostateczny wynik leczenia. Wstawienie endoprotezy stawu biodrowego powinniśmy zawsze rozpatrywać jako proces, który składa się z kilku etapów. Natomiast kluczem do sukcesu jest tu zawsze kompleksowe podejście do pacjenta i całego procesu leczenia.
