Skolioza idiopatyczna jest najczęściej występującą odmianą skrzywienia kręgosłupa, która dotyka głównie dzieci i młodzież w okresie dorastania. W zapobieganiu jej rozwojowi bardzo ważny jest czas rozpoznania. Aby było to możliwe, niezbędna jest zarówno podstawowa wiedza rodziców na temat jej objawów, jak i regularne badania profilaktyczne w wieku dziecięcym i dojrzewania.
Czym dokładnie jest skolioza idiopatyczna, jak się objawia i na czym polega leczenie?
Co to jest skolioza idiopatyczna?
Skolioza idiopatyczna określana też bocznym skrzywieniem kręgosłupa to deformacja o trójwymiarowym charakterze. Stąd to drugie określenie nie oddaje w pełni istoty tego schorzenia. Do skrzywienia dochodzi bowiem nie tylko w bok w płaszczyźnie czołowej, która przebiega równolegle do czoła i dzieli ciało na część tylną i przednią. Nieprawidłowości pojawiają się też w płaszczyźnie strzałkowej, która dzieli ciało na prawą i lewą połowę, gdzie pojawia się zaburzenie naturalnych fizjologicznie wygięć kręgosłupa, czyli lordozy lędźwiowej i kifozy piersiowej.
Trzecią płaszczyzną, w której ma miejsce zniekształcenie kręgosłupa, jest płaszczyzna poprzeczna, która dzieli ciało na część górną i dolną i przyjmuje postać zaburzenia rotacji osiowej kręgów.
Ze względu na okres rozwoju schorzenia, wyróżnia się skoliozę wczesnodziecięcą, dziecięcą i młodzieńczą.
Choć główna przyczyna skoliozy idiopatycznej nie jest do końca znana, to jest wiele czynników, które mogą się przyczynić do jej pojawienia się. Oprócz czynnika genetycznego, co do wpływu którego naukowcy nie są jednak zgodni, możliwy jest też wpływ hormonu wzrostu, melatoniny, czynników biomechanicznych, zaburzeń równowagi i przemiany materii, czy też kalmoduliny i zaburzeń równowagi napięć mięśniowych.
Jak możesz rozpoznać skoliozę idiopatyczną u swojego dziecka?
Znajomość objawów najczęściej występujących schorzeń u dzieci i młodzieży połączona z uważną obserwacją to jedna z lepszych wstępnych metod diagnostycznych, które powinni stosować rodzice i opiekunowie. Dzięki temu mogą oni odpowiednio wcześnie dostrzec nieprawidłowości i zgłosić się do odpowiedniego lekarza.
Tak też jest w przypadku skoliozy idiopatycznej, której ze względu na zmiany w symetrii ciała dziecka, trudno nie zauważyć. Pierwszym, co może ci się rzucić w oczy, to asymetria wcięć w talii oraz ustawienia łopatek i barków. Do innych objawów skoliozy idiopatycznej należy wystające biodro, asymetria klatki piersiowej, przesunięcie tułowia w bok względem miednicy i garb żebrowy, gdy dziecko robi skłon do przodu.
Każda z tych anomalii powinna być dla ciebie wystarczającym powodem, by umówić się z dzieckiem do ortopedy. Lekarz może zdiagnozować skoliozę idiopatyczną, jeśli podczas wykonania pomiarów metodą Cobba kąt skrzywienia przekroczy 10º. Jeśli skrzywienie weszło w stadium bardziej zaawansowane, ortopeda może stwierdzić jeden ze stopni skoliozy, korzystając z 4-stopniowej klasyfikacji Grucy. Kryterium jest wielkość kątowa skrzywienia, stąd skrzywienie:
- do 30° – to I stopień,
- od 30 do 60°- to II stopień,
- od 60 do 90°- to III stopień,
- powyżej 90°- to IV stopień.
Skolioza idiopatyczna — na czym polega leczenie
Obecnie tylko leczenie operacyjne jest metodą, która skutecznie uwalnia od skoliozy. Jednak ze względu na duże obciążenie dla chorego, tylko osoby w zaawansowanym stadium mogą być do niej zakwalifikowane. Oczywiście pod warunkiem, że nie ma ku temu żadnych przeciwwskazań.
Dlatego tak ważne jest jak najwcześniejsze wykrycie skoliozy idiopatycznej i rozpoczęcie leczenia zachowawczego. Im mniejszy stopień skrzywienia, tym większe szanse na zahamowanie progresji.
Leczenie zachowawcze
Do najczęściej stosowanych metod należy:
- fizjoterapia,
- kinezyterapia,
- gorsetowanie.
Największą skutecznością odznaczają się gorsety ortopedyczne, które są w stanie zahamować rozwój schorzenia. Wykonane są z tworzywa, a do najczęściej stosowanych należy Boston, Milwaukee, Spine-Cor oraz Cheneau. Jednak najlepsze efekty terapeutyczne przynosi połączenie kinezyterapii ze stosowaniem gorsetu. Dzięki temu możliwe jest oddziaływanie zarówno na układ statyczno-dynamiczny, jak i nerwowy.
Skolioza idiopatyczna to schorzenie, którego leczenie wymaga od pacjenta i jego bliskich regularności oraz stosowania się do zaleceń fizjoterapeuty. W zależności od stopnia skrzywienia leczenie może być prowadzone ambulatoryjnie, w specjalistycznym ośrodku oraz w warunkach domowych. Ważne jest, aby osoba chora najpierw nauczyła się właściwego wykonywania ćwiczeń. Dlatego to właśnie od leczenia pod okiem specjalisty należy rozpoczynać całą terapię. Gdy zarówno chory, jak i jego rodzina dobrze przyswoją cały program ćwiczeń, leczenie może się odbywać w domu.
Poza tym niezbędne jest stawianie się na regularne kontrole stopnia skrzywienia oraz sprawdzanie, czy ćwiczenia wykonywane są w sposób prawidłowy. Od tego bowiem w dużym stopniu zależy skuteczność całej terapii.
Leczenie operacyjne
Podczas gdy najniższe stopnie skrzywienia nie wymagają żadnych działań poza obserwacją, to już przy większej wielkości kątowej niezbędne okazuje się wdrożenie odpowiedniej formy terapii.
Jak łatwo się domyślić, im wyższy stopień skrzywienia, tym bardziej intensywne metody powinny byś stosowane. Gdy lekarz stwierdzi, że progresja choroby może przekroczyć 50%, niezbędna jest intensywna fizjoterapia wraz z gorsetem ortopedycznym.
Natomiast po przekroczeniu 40º wskazane jest leczenie operacyjne. Decyzję o zastosowaniu tego rodzaju działania lekarz podejmuje wraz z dzieckiem i jego rodzicami lub opiekunami.
Wskazaniem do operacji oprócz przekroczenia wspomnianego stopnia skrzywienia, może też być brak poprawy po leczeniu zachowawczym w formie gorsetowania i rehabilitacji. Innym jest narastanie garbu żebrowego oraz asymetrii łopatek i talii, a także brak akceptacji zdeformowanej sylwetki przez samego chorego.
Operacyjne usztywnienie kręgosłupa nie tylko wyhamowuje progresję skoliozy idiopatycznej, ale w trakcie zabiegu chirurg koryguje wcześniejsze skrzywienie, zmniejsza garb żebrowy i odtwarza naturalne krzywizny kręgosłupa. Możliwe to jest dzięki korekcji skrzywienia we wszystkich trzech płaszczyznach.
Choć brak jest konkretnych metod zapobiegania skoliozie idiopatycznej, to z pewnością warto zadbać o to, aby od samego początku w życiu twojego dziecka nie zabrakło regularnej ogólnorozwojowej aktywności fizycznej.
Źródło i inspiracja
www.podyplomie.pl
www.medme.pl
