Jedną z form leczenia w przypadku dużych urazów i poważnych schorzeń, jest zabieg operacyjny. Dochodzi wówczas do naruszenia równowagi w całym organizmie, który tym samym otrzymuje jasny sygnał do rozpoczęcia procesów naprawczych. Dzięki temu w powrocie do zdrowia pomaga nie tylko sam lekarz i twoje działania w ramach rehabilitacji, ale też mechanizmy, w które wyposażone jest twoje ciało. Jednym z widocznych objawów, które wskazują na rozpoczętą regenerację uszkodzonych tkanek, jest obrzęk po operacji.
Czy zawsze jest on czymś naturalnym i pozytywnym, czy też może istnieją sytuacje, które powinny budzić twój niepokój?
Czym jest obrzęk po operacji i dlaczego powstaje?
Choć obrzęk po operacji to jeden z częstszych objawów, które pojawiają się, gdy naruszona zostanie ciągłość tkanki, to warto co nieco wiedzieć na temat odpowiedzialnych za to mechanizmów.
W dużym skrócie sam obrzęk pojawia się z powodu uszkodzenia naczyń krwionośnych i limfatycznych. To zaś skutkuje nagromadzeniem się zbyt dużej ilości płynów w operowanym obszarze. Wynika to z reakcji organizmu na uszkodzenie ciała, co powoduje uruchomienie odpowiednich mechanizmów naprawczych i zwiększenie ilości płynów w miejscu uszkodzenia. Te, ze względu na zbyt dużą ilość, zamiast pozostać w naczyniu krwionośnym włosowatym lub chłonnym, wyciekają z niego i gromadzą się między komórkami.
Rehabilitacja po operacji kolana
Rehabilitacja po artroskopii kolana to niezbędny element w całym procesie leczenia. Od czego zależy jej rodzaj, zakres i czas trwania?
W sytuacji, gdy nie doszło do uszkodzenia, naczynie krwionośne przepuszcza taki płyn w obie strony. Dzięki temu substancje odżywcze i tlen z krwi trafiają do komórek, a następnie te uwalniane są z dwutlenku węgla i produktów przemiany materii.
Jakie korzyści niesie ze sobą obrzęk po operacji?
Sam w sobie obrzęk związany z przeprowadzonym zabiegiem operacyjnym jest czymś jak najbardziej naturalnym. Tym samym nie powinien budzić twojego niepokoju ani wymagać interwencji medycznej. Najlepiej, jeśli pozwolisz działać naturalnych mechanizmom regeneracyjnym, choć ostateczną decyzję pozostaw lekarzowi operującemu, który monitoruje twoją sytuację zdrowotną.
Zwykle przez pierwszych kilka, a nawet kilkanaście dni, obrzęk po operacji to oznaka prawidłowej reakcji organizmu. W tym czasie bowiem do działania przechodzi zarówno wspomniany wcześniej układ krwionośny, jak i limfatyczny. Pierwszy z nich odpowiada za utworzenie skrzepu i regenerację uszkodzonej tkanki. Natomiast układ limfatyczny tworzy barierę ochronną oraz z pomocą makrofagów
czyści ranę z martwych komórek i resztek komórkowych oraz inicjuje reakcje przeciwbakteryjne i umożliwia niszczenie drobnoustrojów.
Działania takie nie powinny jednak trwać zbyt długo. Jeśli tak się dzieje, niezbędne okazuje się wdrożenie działań medycznych. W innym przypadku utrzymujący się kilka tygodni a nawet miesięcy obrzęk po operacji może doprowadzić do innych problemów zdrowotnych i wywołać stan zapalny oraz uszkodzić chrząstkę stawową. To zaś może skutkować chorobą zwyrodnieniową stawów.
Wiele jednak, gdy chodzi o czas utrzymywania się obrzęku, zależy od rodzaju, wielkości i rozległości przeprowadzonego zabiegu operacyjnego. Dlatego to lekarz ostatecznie orzeka, czy obrzęk po operacji powinien już zniknąć, czy też można mu dać jeszcze nieco czasu.
Jak długo może się utrzymywać obrzęku po operacji?
Czas utrzymywania się obrzęku po operacji może się różnić, na co mają wpływ różne czynniki. Jak to wygląda w przypadku kilku wybranych zabiegów ortopedycznych?
Obrzęk po artroskopii kolana
Artroskopia kolana należy do zabiegów małoinwazyjnych, co może mieć wpływ na czas utrzymywania się obrzęku. Kluczowy jednak jest tu zakres przeprowadzonych działań naprawczych w obrębie stawu kolanowego i indywidualne predyspozycje twojego ciała do regeneracji.
Po artroskopii kolana duży obrzęk utrzymuje się zwykle do 5 dni i przy stosowaniu zabiegów wspomagających obkurczanie naczyń krwionośnych, powinien stopniowo się zmniejszać. Nie znika jednak tak szybko, co oznacza, że musisz się liczyć nawet z kilkumiesięcznym okresem, zanim kolano wróci do stanu sprzed urazu. Może się jednak okazać, że w twoim przypadku ten czas skróci się do kilku tygodniu. Zwłaszcza gdy korzystać będziesz z pomocy fizjoterapeuty i wybranych przez niego zabiegów fizykoterapeutycznych.
Drenaż limfatyczny to skuteczny sposób na niwelowanie obrzęków w różnych częściach ciała, będących skutkiem zaburzenia przepływu limfy. Kiedy warto z niego skorzystać?
Obrzęk po złamaniu
W przypadku złamań, na obrzęk po operacji również mają wpływ różne czynniki. Im bardziej skomplikowanego złamania doznałeś, tym poważniejszego wymagało ono zespolenia uszkodzonych kości. Przy mniej skomplikowanych urazach obrzęk może się utrzymywać od 3 tygodni do 2 miesięcy. Co innego, gdy chirurg musiał użyć dodatkowych elementów zespalających, które nie są obojętne twojemu ciału. Ich obecność może wydłużać okres, w którym utrzymuje się obrzęk. Dlatego w wybranych przypadkach powinieneś liczyć się z tym, że opuchlizna w miejscu operacji po złamaniu widoczna będzie kilka miesięcy, a nawet rok.
Obrzęk po wymianie biodra
Endoprotezoplastyka stawu biodrowego to jeden z poważniejszych zabiegów. I choć zwykle wykonywany jest małoinwazyjnymi technikami, to powinieneś się liczyć z dłuższym okresem rekonwalescencji. Wpływa to również na okres utrzymywania się obrzęku zarówno w miejscu zabiegu, jak i w obrębie kończyny dolnej, co może trwać nawet pół roku. Najbardziej intensywna opuchlizna utrzymuje się przez pierwsze tygodnie po zabiegu, po czym stopniowo się zmniejsza. Nie następuje to jednak tak szybko, jak w przypadku mniej poważnych zabiegów. Jeśli nie towarzyszą temu dodatkowe objawy w postaci gorączki, czy wycieku nietypowej treści z rany, nie powinno to być powodem twojego niepokoju.
Jak zmniejszyć obrzęk po zabiegu operacyjnym?
Obrzęk po operacji, choć sam w sobie niesie określone korzyści, powinien jednak stopniowo się zmniejszać i ostatecznie się wchłonąć. Zdarza się jednak, że z różnych przyczyn naturalne mechanizmy w organizmie zawodzą, co może dawać niepokojące objawy. Dlatego jak najszybciej skonsultuj się z lekarzem operującym, jeśli:
- obrzęk po operacji nie zmniejsza się mimo upływu czasu i utrzymuje się przez wiele tygodni lub miesięcy,
- obrzękowi mimo upływu tygodni, wciąż towarzyszy ból, zaczerwienienie lub ograniczenie ruchomości,
- obrzęk nasila się, zamiast stopniowo ustępować,
- pojawiają się dodatkowe objawy w postaci gorączki, poszerzającego się zaczerwienienia wokół rany lub ropna wydzielina,
- odczuwasz ogólne osłabienie, dreszcze i pogorszenie samopoczucia.
Zaniedbanie tego rodzaju objawów może prowadzić do poważnych powikłań w postaci zakrzepicy żył głębokich, zakażenia, sztywności stawów oraz blizn.
Konsultacja z lekarzem operującym, który zdiagnozuje przyczynę nieprawidłowości, pozwoli wdrożyć odpowiednią formę terapii. Chirurg może zlecić zabiegi, których celem jest zmniejszenie obrzęku i przywrócenie równowagi w okolicy operowanego miejsca w twoim ciele. Może to być:
Drenaż limfatyczny manualny lub mechaniczny
W celu pobudzenia układu limfatycznego lekarz może zlecić wykonanie serii zabiegów drenażu limfatycznego. Do wyboru jest drenaż manualny wykonywany przez fizjoterapeutę albo masażystę lub drenaż mechaniczny, czyli tak zwana presoterapia. Tę możesz wykonywać samodzielnie z użyciem specjalnego aparatu.
Najważniejsze korzyści płynące z drenażu limfatycznego to zmniejszenie siniaków i obrzęku po operacji. Drenaż zapobiega też ciągłemu gromadzeniu się płynu pooperacyjnego, zwiększa metabolizm i wspiera przepływ limfy.
Przeczytaj także: Czym jest kinesiotaping i jaką rolę odgrywa w rehabilitacji?
Kinesiotaping
Jedną z metod uzupełniających stosowanych przy zmniejszaniu obrzęków, jest kinesiotaping. Ta znana i stosowana w różnych problemach zdrowotnych metoda, działa również przeciwobrzękowo. Polega na przyklejaniu specjalnych bawełnianych taśm elastycznych i objęcie nimi miejsca obrzęku aż do najbliższego węzła chłonnego. Pozytywne zmiany zauważalne są już po kilku dniach stosowania, choć nie zawsze przynoszą spodziewany skutek w przypadku obrzęków przewlekłych.
Kompresjoterapia
W tej metodzie zmniejszania obrzęków możesz wykorzystać kilka metod. Wszystkie one wykorzystują ucisk w miejscu obrzęków, w celu ich kontrolowania i poprawy krążenia krwi w miejscu przeprowadzonego zabiegu.
Lekarz w ramach fizjoterapii po zabiegu może zlecić, aby na obrzęk po operacji zadziałać za pomocą nogawek kompresyjnych, opasek elastycznych, pończoch uciskowych lub elastycznej taśmy (flossing medyczny).
W zależności od metody możesz je stosować w trakcie wizyty w gabinecie lub w warunkach domowych.
Krioterapia
Zimne okłady w miejscu obrzęku to jeden z podstawowych zabiegów, które warto stosować również samemu. Wystarczy przyłożyć okład żelowy dostępny w aptece lub worek z mrożonkami owinięty wcześniej w cienki materiał, by nie doszło do podrażnienia skóry.
Możesz też skorzystać z zabiegu krioterapii pod okiem fizjoterapeuty. Może on zastosować ciekły azot, dwutlenek węgla lub schłodzone powietrze kierowane na miejsce urazu ze specjalnej dyszy.
Mobilizacja tkanek miękkich, blizn i zachyłków
W ramach fizjoterapii możesz też skorzystać z tak zwanej mobilizacji. Z pomocą tej techniki fizjoterapeuta odblokowuje przepływy, zapobiega zrostom i przyspiesza odbudowę uszkodzonych naczyń krwionośnych, co ostatecznie wpływa na zmniejszenie obrzęku po operacji.
Odciążanie operowanego miejsca
Jeśli przeszedłeś operację w obrębie kończyny dolnej, przez pewien czas dbaj o to, by nie obciążać zbyt mocno nogi. Ważne dla zwiększenia przepływu limfy jest też codzienne trzymanie kończyn powyżej poziomu serca, co grawitacyjnie pozytywnie wpłynie na sam obrzęk i wesprze proces jego wchłaniania.
