Ciasnota podbarkowa to mechaniczny konflikt podbarkowy pomiędzy elementami sklepienia kruczo-barkowego, a mięśniami stożka rotatorów, głową długą bicepsa oraz kaletką podbarkową.
W skład sklepienia wchodzi wyrostek kruczo-barkowy i więzadło kruczo-barkowe. Dla osoby, u której pojawiły się bolesne objawy i lekarz stwierdził zespół ciasnoty podbarkowej, często wpływa to na ograniczenie ruchomości oraz powoduje trudności w codziennym funkcjonowaniu.
Co dokładnie jest źródłem dolegliwości bólowych i jak wygląda leczenie ciasnoty podbarkowej?
Zespół ciasnoty podbarkowej — jakie są przyczyny dolegliwości bólowych
Bóle stawu barkowego są jedną z najczęstszych przyczyn zgłaszania się pacjentów do ortopedy. Dotyczą osób młodszych, które pracują fizycznie lub uprawiają sporty tak zwane rzutowe. Mowa tu o dyscyplinach, w których zawodnicy unoszą ramię powyżej barku oraz takie, w których obciążają oni staw barkowy i robią to w sposób nieprawidłowy. Bóle dotyczą również osób starszych, u których pojawiły się już lekkie stany zwyrodnieniowe, ale staw barkowy jest nadal w dość dobrej kondycji. Ciasnota podbarkowa, jeżeli chodzi o schorzenia barku, stanowi między 40 a 60%.
Co dokładnie stoi za częstymi dolegliwościami bólowymi stawu barkowego?
Staw ramienny charakteryzuje się największą mobilnością spośród wszystkich stawów ludzkiego ciała. Jest to możliwe dzięki budowie powierzchni stawowych. Taką ruchomość zapewnia duża głowa dopasowana do płytkiej powierzchni stawowej łopatki oraz dostatecznie wiotki aparat więzadłowo-torebkowy.
W przypadku stawu ramiennego stabilność jest zapewniana przez interakcję sił mięśniowych. Natomiast w przypadku innych stawów, ta stabilność jest zapewniana przez struktury bierne. Dlatego w przypadku stawu ramiennego, tak duża ruchomość odbywa się kosztem stabilności.
Jeżeli zastanawiasz się nad przyczyną dolegliwości bólowych i doborem optymalnego leczenia, musisz rozpatrywać obręcz barkową kompleksowo. Jest to złożona struktura anatomiczna, w której skład wchodzą 4 stawy:
- ramienny,
- mostkowo-obojczykowy,
- barkowo-obojczykowy,
- połączenie łopatkowo-żebrowego, które z punktu widzenia anatomicznego nie jest stricte stawem, ale z punktu fizjoterapeutycznego jest bardzo ważnym elementem w rehabilitacji.
Dysbalans mięśniowy
Za stabilność stawu barkowego odpowiadają struktury głównie tkanek miękkich, czyli mięśniowe. To zaś powoduje, że zaburzenie balansu mięśniowego, czyli współpracy pomiędzy poszczególnymi mięśniami w stawie barkowym prowadzi do nieprawidłowego ruchu w stawie barkowym. Wynikiem tego jest tak zwany konflikt podbarkowy i cała kaskada dolegliwości bólowych.
Stąd jedną z głównych przyczyn zespołu ciasnoty podbarkowej jest dysbalans mięśniowy.
Inne przyczyny
Do innych przyczyn można zaliczyć:
- przewlekłe stany zapalne,
- przeciążenia,
- zmiany posturalne,
- deformacje wyrostka barkowego,
- pogrubienie i zwapnienie więzadła kruczo-barkowego,
- zmiany zwyrodnieniowe w stawie barkowo-obojczykowym.
Innym czynnikiem ryzyka jest praca, w której musisz utrzymywać ręce powyżej głowy oraz wspomniane wcześniej sporty rzutowe.
Podsumowując, można powiedzieć, że przyczyny są dwojakiego rodzaju:
- Uszkodzenia strukturalne, czyli wybrana struktura w stawie barkowym ma nieprawidłową budowę i to zaburza ruch oraz jest źródłem dolegliwości bólowych i objawów ciasnoty podbarkowej.
- Przyczyna biomechaniczna, czyli zaburzenie balansu mięśniowego i to jest ta częstsza z przyczyn, z którą wiele osób trafia do ortopedy. Zaburzony jest balans mięśni, które nieprawidłowo współpracują ze sobą i to powoduje nieprawidłowy ruch w stawie barkowym.
Ciasnota podbarkowa – fizjoterapia w praktyce
Te zawiłe zależności okażą się bardziej zrozumiałe, gdy prześledzisz proces leczenia u konkretnej osoby, u której został stwierdzony zespół ciasnoty podbarkowej.
Tak właśnie było u jednej z pacjentek Novum Ortopedia. Głównym objawem w jej przypadku był ból, który dokuczał jej najczęściej w nocy i nasilał się w ciągu ostatnich kilku tygodni. Miała też problemy z codziennym funkcjonowaniem. Chodziło między innymi o wyciąganie kubków z górnej szafki, czy też modelowanie włosów. Fizjoterapeuta potwierdził te trudności podczas badania fizjoterapeutycznego i stwierdził ograniczenie ruchomości. Szczególnie ograniczenie rotacji wewnętrznej i bolesny łuk odwiedzenia.
U pacjentki wystąpiła także bolesność struktur obręczy barkowej i osłabienie siły mięśniowej. Miała też charakterystyczną postawę ciała, czyli była zgarbiona i miała wysunięty do przodu bark.
Mówiąc krótko, miała wszystkie typowe objawy zespołu cieśni podbarkowej. Przed skierowaniem jej na rehabilitację, lekarz ortopeda wykonał badania obrazowe. Okazało się, że ani w RTG, ani w USG lekarz nie zauważył u pacjentki żadnych widocznych zmian strukturalnych. Nie stwierdził tym samym uszkodzenia żadnych struktur w stawie barkowym. Natomiast była to typowa osoba, która prawdopodobnie z powodu postawy i trybu życia, rozwinęła zespół cieśni podbarkowej.
Przebieg fizjoterapii
Terapia u wspomnianej pacjentki bazowała na pierwotnych przyczynach dysfunkcji w fazie ostrej. Dlatego fizjoterapeuta skupił się głównie na działaniu przeciwbólowym. Były to techniki trakcyjne i oscylacyjne pozycji maksymalnego rozluźnienia ramienia. Wykorzystał też kinezjotaping oraz techniki mięśniowo-powięziowe odciążające tę strukturę.
W następnym etapie terapii pracował nad przywróceniem ruchomości w stawach obręczy barkowej, a także prawidłowej ruchomości w kręgosłupie piersiowym. Terapia zawierała mobilizację żeber i trening prawidłowego oddechu. Bardzo istotnym elementem terapii był trening motoryczny łopatki, w tym szczególnie mięśnia zębatego przedniego i części wstępującej mięśnia czworobocznego.
Fizjoterapeuta dużo czasu poświęcił też na naukę centrowania głowy kości ramiennej do panewki. W terapii stosował między innymi detonizację mięśni nadaktywnych. Z kolei pacjentka wykonywała dodatkowo indywidualnie dobrane i zalecane ćwiczenia w domu.
Ostatnim elementem terapii była nauka prawidłowych schematów ruchów podczas czynności zawodowych i sportowych, czyli tak zwana ergonomia pracy.
To tylko pokazuje, jak dużo pracy wymaga uwolnienie od dolegliwości bólowych i przywrócenie pełnej sprawności w stawie barkowym u osoby, u której stwierdzono zespół cieśni podbarkowej.
Czas trwania i częstotliwość terapii
Tak naprawdę ciasnota podbarkowa to nie jest problem związany z bólem tylko w tej okolicy, dlatego ważne jest podejście kompleksowe.
W przypadku pacjentki Novum Ortopedia terapia trwała około 3. miesięcy, z częstotliwością około 2 razy w tygodniu. Jednak musisz pamiętać, że czas terapii jest bardzo indywidualny i zależy od:
- tego, co wyjdzie w badaniu fizjoterapeutycznym i rozpoznaniu,
- zaawansowania procesu chorobowego,
- zastosowanych technik fizjoterapeutycznych,
- twojego zaangażowania w terapię.
Biorąc to pod uwagę, czas trwania może się wahać od 2. do 6. miesięcy. Warto wiedzieć, że leczenie terapeutyczne, czyli zachowawcze działa przyczynowo i ma korzystny wpływ nie tylko na stawy obręczy barkowej, ale też na sąsiednie stawy oraz globalną statykę. Tym samym przyczynia się do braku wystąpienia nawrotu oraz braku patologii w innych strukturach twojego ciała.
Fizjoterapia po zabiegu artroskopii stawu barkowego
Poprzez leczenie zachowawcze i odpowiednie działanie fizjoterapieutyczne, tak naprawdę rehabilitant usuwa przyczynę dolegliwości bólowych, a nie tylko same objawy.
Dla większości osób, u których wystąpiła ciasnota podbarkowa, wystarczające jest leczenie zachowawcze. Zdarza się jednak, że w niektórych przypadkach lekarz decyduje się na wykonanie zabiegu operacyjnego, a dokładnie artroskopii stawu barkowego. Zwykle pacjentami są osoby, które mają mniejsze lub większe zmiany strukturalne.
W sytuacji, gdy ciasnota podbarkowa wymaga przeprowadzenia zabiegu operacyjnego, rehabilitacja musi zawierać wszystkie te elementy, o których wspomniano wcześniej. Ze szczególnym zwróceniem uwagi na przywrócenie prawidłowej ruchomości w stawach obręczy barkowej, blizn i prawidłowym wykonywaniu schematów ruchowych.
Oznacza to, że jest ona bardzo podobna, wręcz identyczna, jak u pacjentów, którzy leczeni są tylko zachowawczo.
Ciasnota podbarkowa – czy sama operacja stawu barkowego nie wystarczy?
Nierzadko ortopedzi spotykają się z sytuacją, gdy pacjenci z rozpoznanym zespołem cieśni podbarkowej przychodzą z nastawieniem na operację. Z jakiegoś powodu są przekonani, że to jedyny skuteczny sposób na uwolnienie się od dolegliwości i przywrócenie pełnej sprawności ruchowej w tym obszarze.
W takiej sytuacji lekarzowi trudno jest przekonać taką osobę, że tak naprawdę nie wymaga ona leczenia operacyjnego, tylko odpowiedniej fizjoterapii. A nawet jeżeli operacja okaże się niezbędna, to nie zastąpi ona fizjoterapii, tylko jest jednym z elementów wchodzących w skład całego procesu leczenia. Tak samo ważnym, jak prawidłowo przeprowadzona fizjoterapia.
Dlatego sama operacja nie zapewni sukcesu, jeśli zabraknie dobrze przeprowadzonej rehabilitacji.
Tak naprawdę leczenie ciasnoty podbarkowej, czyli tak zwanego konfliktu barkowego, to w większości przypadków leczenie zachowawcze. Rolą ortopedy jest zdiagnozowanie pacjenta, przekonanie go do tego, że część zachowawcza jest najlepszym wyjściem, a potem wysłanie go do fizjoterapeuty, który potrafi to leczenie zachowawcze poprowadzić.
Aby rehabilitacja była skuteczna, musi być indywidualnie dobrana, bo staw barkowy jest stawem najbardziej złożonym, o największym zakresie ruchu. Możesz mieć różne przyczyny dolegliwości bólowych i różne miejsca mogą być źródłem bólu. Dlatego terapia powinna być indywidualna.
Niezależnie, czy przyczyną dolegliwości bólowych jest ciasnota podbarkowa, czy inne schorzenie, bardzo ważnym, o ile nie najważniejszym elementem w całym procesie twojego zdrowienia jest dobra komunikacja i współpraca pomiędzy całym zespołem leczącym. Szczególnie na początku pomiędzy ortopedą i radiologiem, który wykonuje badania obrazowe i w drugim etapie pomiędzy ortopedą a fizjoterapeutą, który przeprowadza terapię. Bez wzajemnej komunikacji, nie można mówić o pełnym sukcesie terapii.
