Bark to staw o największym zakresie ruchu. To dzięki niemu możesz wykonać ręką pełny obrót w obie strony. Bez tego nie mógłbyś grać w siatkówkę, czy uprawiać innych dyscyplin sportowych, w których ręce pełnią ważne funkcje. Również wykonywanie niektórych zawodów byłoby niemożliwe lub mocno utrudnione. Ma to jednak swoją cenę w postaci urazów i mikro urazów. Jednym z nich jest uszkodzenie obrąbka stawu barkowego. Jak dokładnie do niego dochodzi i od czego zależy dobór metody leczenia?
Obrąbek stawu barkowego — co warto o nim wiedzieć
To bardzo ważna struktura, która otacza panewkę stawu barkowego, pogłębia ją i zwiększa jej powierzchnię. Gdybyś miał okazję przyjrzeć się obu tym elementom, szybko byś zauważył dużą dysproporcję między wielkością panewki, a głową kości ramiennej. Ta druga jest aż 3-4 raz większa. Niestety, to właśnie te różnice w wielkości powodują, że jest to staw, który najczęściej ulega zwichnięciu, czyli wypadnięciu. Wtedy zaś może dojść do uszkodzenia obrąbka.
Uszkodzenie obrąbka stawu barkowego – kiedy do niego dochodzi?
Bardzo możliwe, że znane ci jest pojęcie zwichnięcia stawu barkowego lub wypadnięcia. To nic innego jak przemieszczenie się głowy kości ramiennej poza staw. To właśnie wtedy najczęściej dochodzi do oderwania obrąbka od kości. Nie jest to jednak jedyna przyczyna. Dużo częściej do uszkodzenia obrąbka dochodzi przy nadwichnięciu. W tej sytuacji głowa kości ramiennej nie tylko wysuwa się ze stawu jedynie częściowo, ale też wraca na swoje miejsce.
Do tego typu urazów może dojść w trakcie uprawiania różnego rodzaju sportów kontaktowych, z unoszeniem ramienia powyżej barku, czy też w wyniku trenowania sztuk walki.
Kolejną przyczyną mogą być powtarzające się obciążenia lub tak zwane mikro urazy, do których dochodzi również w czasie uprawiania sportu, czy podczas wykonywania różnych prac fizycznych.
Obrąbek może ulec uszkodzeniu na całej swojej długości. Najczęściej jednak dochodzi do dwóch rodzajów uszkodzeń:
- przednio-dolnego obrąbka,
- górnego obrąbka, zwanego też SLAP.
Skąd możesz wiedzieć, czy obrąbek został uszkodzony?
Jedynym sposobem jest konsultacja ortopedyczna, na którą powinieneś się umówić w przypadku doznania urazu, bądź utrzymującego się bólu w okolicy barku.
Diagnoza w tym przypadku to proces, tak jak wszystko w ortopedii i w medycynie. Na początku lekarz zbierze od ciebie dokładny wywiad, aby się dowiedzieć:
- kiedy doszło do urazu,
- jaki to był uraz,
- czy zwichnąłeś już wcześniej staw ramienny,
- czy poddawałeś ramię powtarzającym się obciążeniom.
Drugi etap to badanie ortopedyczne. Jak zawsze jest ono bardzo ważne, natomiast w tym przypadku nie daje jednoznacznej odpowiedzi. Nie ma takich testów ortopedycznych, które pozwolą jednoznacznie stwierdzić, że w tym konkretnym przypadku miało miejsce tego typu uszkodzenie obrąbka stawu barkowego.
Finalnym badaniem jest badanie obrazowe, które nazywa się rezonansem magnetycznym z kontrastem podanym do stawu. Aby je wykonać, będziesz musiał zająć pozycję leżącą i to jedna z przyczyn, która nie pozwala od razu zdiagnozować urazu. W tej pozycji bowiem uszkodzony obrąbek zwykle leży na kości i w badaniu może wyglądać na nieuszkodzony.
Dlatego właśnie do stawu podawany jest kontrast, czyli specjalna substancja świecąca w rezonansie magnetycznym, widoczna w trakcie badania. Jeśli doszło do uszkodzenia, to kontrast wpłynie pomiędzy uszkodzoną kość, a obrąbek i lekarz będzie mógł stwierdzić, czy obrąbek jest uszkodzony, czy też nie. Dokładnie też wskaże miejsce tego uszkodzenia.
Zwichnięcie stawu barkowego — do jakich uszkodzeń zwykle dochodzi
Najczęściej ulegają uszkodzeniu również inne struktury. Praktycznie zawsze przy zwichnięciu stawu ramiennego dochodzi do uszkodzenia obrąbka razem z torebką stawową i do mniejszego lub większego uszkodzenia głowy kości ramiennej.
Jeśli wcześniej doszło u ciebie do kilku zwichnięć, to również może się uszkodzić panewka. W wyniku zwichania się stawu ramiennego, głowa kości ramiennej uszkadza przednio-dolny brzeg panewki. Wówczas do uszkodzenia tkanek miękkich dochodzą też uszkodzenia kostne.
W przypadku pacjentów starszych, czyli powyżej 60 roku życia, jeżeli doszło do zwichnięcia stawu ramiennego, to bardzo często nie ulega uszkodzeniu obrąbek, tylko ścięgna pierścienia rotatorów.
Jak wygląda leczenie uszkodzenia obrąbka?
Sposób leczenia zależy od wielu czynników, czyli od wieku pacjenta, jego aktywności i oczekiwań.
Leczenie uszkodzenia przednio-dolnego obrąbka
Do uszkodzenia przednio-dolnego obrąbka najczęściej dochodzi w wyniku zwichnięcia stawu ramiennego. Jeżeli jest to pierwszorazowe zwichnięcie, to dylemat co do metod leczenia jest największy. Tak naprawdę nie ma konsensusu, jak powinno się leczyć pacjentów w takim przypadku. U pacjentów młodszych, uprawiających sport, istnieje dość duże ryzyko kolejnego zwichnięcia. Dlatego w ich przypadku zwykle lekarz rozważa leczenie operacyjne nawet, gdy do zwichnięcia stawu barkowego doszło po raz pierwszy. Natomiast u pacjentów starszych i mniej aktywnych, można ograniczyć to leczenie do zachowawczego, czyli samej rehabilitacji.
Jeśli natomiast do lekarza trafia pacjent z drugim, trzecim lub czwartym zwichnięciem, to bez względu na wiek kwalifikuje się on do leczenia operacyjnego. Prawie że pewne jest, że to tylko kwestia czasu, kiedy dojdzie do kolejnego zwichnięcia. Niestety każde kolejne zwichnięcie, uszkadza dodatkowo inne struktury w stawie barkowym.
Leczenie uszkodzenia górnego obrąbka
Jeżeli chodzi o uszkodzenie górnego obrąbka, to sytuacja jest podobna. U pacjenta młodego i aktywnego, w sytuacji, gdy do uszkodzenia doszło w wyniku urazu lub powtarzających się obciążeń z unoszeniem rąk powyżej barku, kwalifikowany jest on do leczenia operacyjnego.
Z kolei pacjent starszy, u którego doszło do uszkodzenia w wyniku powtarzających się obciążeń lub mikro urazów, a same dolegliwości nie są duże, wówczas w pierwszym etapie może być leczony zachowawczo. Do leczenia operacyjnego kwalifikowani są tylko ci pacjenci, u których dolegliwości ulegają nasileniu i nie ma poprawy po leczeniu zachowawczym.
Która technika operacyjna jest najlepsza?
Do tego typu zabiegów lekarze zwykle wybierają technikę artroskopową. Wykorzystują w niej tor wizyjny, wprowadzając małą kamerę do stawu i dzięki temu są w stanie skontrolować cały staw. Natomiast oprócz samej techniki operacyjnej, ważny jest jeszcze rodzaj implantów.
W przeszłości do stabilizacji uszkodzenia obrąbka do kości, chirurdzy używali implantów metalowych. Niestety, obserwacje długoterminowe pokazały, że tego typu implanty nasilały rozwój zmian zwyrodnieniowych, czyli przyspieszały zużycie się stawu.
Dzisiaj standardem jest używanie implantów wykonanych z biomateriałów lub tylko z nici. Takie implanty nie powodują zmian zwyrodnieniowych.
