W obrębie stopy może dojść do różnych nieprawidłowości. Większość z nich utrudnia codzienne funkcjonowanie, powoduje dyskomfort i sprawia ból. Ostatecznie mogą one doprowadzić do unieruchomienia i utraty funkcji, jaką stopa pełni w życiu człowieka.
Jedną z deformacji jest stopa wydrążona. Co kryje się pod tym pojęciem, jak objawia się to schorzenie i w jaki sposób można je leczyć?
Co to jest stopa wydrążona?
O stopie wydrążonej można mówić wówczas, gdy dochodzi do nadmiernego wysklepienia jednego z łuków stopy, znajdującego się między głowami kości śródstopia a guzem piętowym. Skutkuje to zbyt dużym uniesieniem sklepienia stopy i jej ogólnym skróceniem.
Deformacja ta może pojawić się już w dzieciństwie lub okresie dojrzewania, gdy dochodzi do skoków wzrostowych. Nie dzieje się to z dnia na dzień, dlatego należy obserwować wygląd stóp dzieci, by nie przeoczyć pierwszych objawów.
Stopa wydrążona może przybrać postać:
- tylną,
- przednią,
- mieszaną,
- połączoną ze szpotawością tyłostopia.
Stopa wydrążona — objawy
Stopa wydrążona to nie tylko nadmierne wysklepienie łuku stopy, czy jej skrócenie. Tego rodzaju deformację stopy rozpoznasz również poprzez objawy, które stopie wydrążonej mogą towarzyszyć. Należą do nich:
- duży ból stopy w okolicy głównych punktów podparcia,
- deformacje palucha,
- szponowate ustawienie palców,
- zbyt duży przykurcz mięśni zginaczy krótkich i rozcięgna podeszwowego,
- zmniejszenie:
- amortyzacji wstrząsów,
- ekonomiki chodu,
- odporności na duże obciążenia,
- modzele, nagniotki, odciski na podeszwie stopy.
Najczęstsze przyczyny powstawania stopy wydrążonej
Skok wzrostowy w okresie 10-14 lat może być jedną z przyczyn pojawienia się stopy wydrążonej u twojego dziecka. Dlatego monitoruj wygląd jego stóp szczególnie w tym okresie i skonsultuj się z ortopedą, który dokładnie sprawdzi, czy nie ma oznak żadnych deformacji. Twoją uwagę powinien zwrócić ból stopy, jej zbyt mały kontakt z podłożem czy też przymusowe ustawienie w zgięciu.
Nienaturalne wysklepienie może też być jednym z objawów mózgowego porażenia dziecięcego.
Do innych przyczyn, które mogą doprowadzić do wytworzenia się stopy wydrążonej, należą:
- udary i urazy ośrodkowego układu nerkowego,
- upośledzenie równowagi na drodze deformacji kręgosłupa,
- niedowłady spastyczne,
- choroby mięśni,
- patologiczne zmiany w obrębie obwodowych struktur nerwowych,
- urazy i uszkodzenia prowadzące do:
- wadliwego zrostu kostnego,
- uszkodzenia ścięgna mięśnia strzałkowego długiego,
- błędnej korekcji chirurgicznej deformacji stopy o charakterze końsko-szpotawym,
- urazy miażdżone,
- przykurcze mięśni głębokich podudzia,
- źle dopasowane i zbyt ciasne obuwie oraz skarpetki,
- spastyczne niedowłady,
- mielodysplazja.
Jak diagnozuje się stopę wydrążoną?
Pierwszej diagnostyki dokonują rodzice, którzy powinni bacznie przyglądać się rozwojowi swojego dziecka. Jeśli nie wiesz dokładnie, na co zwracać uwagę, poproś lekarza o niezbędne informacje i wskazówki. Pomogą ci one dostrzec odpowiednio wcześnie zmiany w postaci deformacji i zgłosić się na szczegółową diagnostykę medyczną.
Lekarz w trakcie wizyty zwykle ocenia bilans mięśniowy w obrębie kończyn dolnych i górnych. Wykonuje badanie neurologiczne, ocenia przewodnictwo nerwowe oraz przeprowadza badanie elektromiograficzne i radiogramy części lędźwiowo-krzyżowej kręgosłupa.
Na czym polega leczenie stopy wydrążonej?
Przy ustalaniu planu leczenia lekarz bierze pod uwagę nie tylko zmiany, do których doszło w obrębie stopy, ale też czas, w którym wystąpiła i jej dotychczasowy przebieg. Dopiero wtedy może zdecydować o leczeniu zachowawczym lub operacyjnym.
Leczenie zachowawcze stopy wydrążonej
W ramach leczenia zachowawczego stopy wydrążonej lekarz może zlecić zarówno rehabilitację, jak i fizjoterapię. Podstawą są ćwiczenia z gimnastyki korekcyjnej i ruchowej, ale też ważną rolę w procesie przywracania zdrowia w stopie pełnią zabiegi fizjoterapeutyczne. Istotnym uzupełnieniem tych działań jest wykorzystanie zaopatrzenia ortopedycznego w postaci buta korekcyjnego i specjalnie dobranych wkładek, które uniosą sklepienie poprzeczne stopy.
Leczenie zachowawcze stopy wydrążonej obejmuje między innymi:
- masaż,
- ćwiczenia:
- rozciągające stopę,
- redukujące mięśnie po wewnętrznej stronie stopy,
- korekcyjne na:
- wzmocnienie osłabionych mięśni,
- usunięcie przykurczy,
- przywrócenie właściwych warunków anatomicznych stopy i prawidłowej elastyczności rozcięgna podeszwowego.
Operacyjne leczenie stopy wydrążonej
Jeśli leczenie zachowawcze nie przyniosło spodziewanych rezultatów albo deformacja jest zbyt zaawansowana, lekarz może zdecydować o leczeniu operacyjnym. Sposób przeprowadzenia zabiegu i wybór procedur dostosowany jest do konkretnego przypadku, dzięki czemu lekarz może osiągnąć zamierzony rezultat. Dużą rolę odgrywa też jego wiedza, doświadczenie i umiejętności.
W czasie operacji może on wykonać:
- osteotomię, czyli przecięcie kości piętowej w celu obniżenia sklepienia,
- usztywnienie stawów,
- przecięcie i wydłużenie ścięgien,
- rekonstrukcję więzadeł,
- transpozycji ścięgien,
- przecięcie rozcięgna podeszwowego.
Niezbędnym elementem procesu leczenia jest rehabilitacja pooperacyjna. Pomaga ona przywrócić w pełni funkcje stopy i prawidłowy zakres ruchu w stawach oraz rozluźnić tkanki, wzmocnić mięśnie i zapewnić stabilizację.
Jak zapobiegać stopie wydrążonej?
Obecny styl życia wielu dzieci nie sprzyja dbaniu o prawidłową postawę ciała i prawidłową pracę narządu ruchu. Wiele godzin spędzanych przed komputerem, telefonem lub telewizorem nierzadko doprowadza do skrzywień kręgosłupa nieprawidłowego rozwoju wybranych części ciała, w tym stopy.
Dlatego w ramach profilaktyki powinieneś jako rodzic dbać o wydolność całego aparatu stopy swoich pociech. Pomagają w tym odpowiednie ćwiczenia wykonywane już od najmłodszych lat, które wzmacniają mięśnie i wspomagają funkcje stopy.
Niemniej ważne jest kupowanie dziecku dobrze dopasowanego do stopy obuwia i skarpetek.
Pamiętaj też o regularnych wizytach u ortopedy, który na bieżąco kontrolować będzie prawidłowy rozwój twojego dziecka i w porę wychwyci wszelkie nieprawidłowości. Tym samym pomoże ci uchronić dziecko przed deformacją w postaci stopy wydrążonej.
Możesz również korzystać ze wsparcia rehabilitanta lub fizjoterapeuty, którzy po przeprowadzeniu niezbędnych badań, zlecą wykonywanie dostosowanych do potrzeb twojego dziecka ćwiczeń i skierują na odpowiednie zabiegi.
