Na czym polega zapalenie trzeszczki palucha i kiedy udać się do specjalisty chorób stóp?

W ciele człowieka wiele jest miejsc, gdzie znaczącą, wręcz kluczową rolę odkrywają niewielkie organy oraz kości. Tak też jest w przypadku trzeszczek, czyli skostniałych fragmentów ścięgien. Ich zadaniem jest między innymi ochrona i poprawa pracy ścięgien oraz przejęcie części obciążenia, na które narażane są głowy kości.
Czym dokładnie jest zapalenie trzeszczki palucha, jak do niego dochodzi i na czym polega leczenie tej dolegliwości bólowej?

Jak zbudowany jest staw śródstopno-paliczkowy?

Staw ten utworzony jest przez głowę pierwszej kości śródstopia. Dwie trzeszczki, czyli boczna i przyśrodkowa, to małe kosteczki w kształcie ziaren grochu, które leżą pod głową i zatopione są w ścięgnie zginacza palucha krótkiego.
Podczas chodzenia, przy zginaniu się palców, przesuwają się one po głowie kości śródstopia. Podobnie jak rzepka w stawie kolanowym, tak też w stawie śródstopno-paliczkowym te dwie małe kosteczki przenoszą obciążenie całego ciała. Pomimo iż są tak małe, to pełnią istotną funkcję biomechaniczną w stopie.
Dodatkowo przez to, że są one małe, a siły są bardzo duże, bardzo często doprowadza to do powstania różnego rodzaju przyczyn, odpowiedzialnych za dolegliwości bólowe.

Czym jest zapalenie trzeszczki palucha w obrębie stawu śródstopno-paliczkowego?

Zapalenie trzeszczek jest bólem, który zlokalizowany jest w obrębie tego stawu i często promieniuje wzdłuż palucha. Jest wiele przyczyn powstawania dolegliwości bólowych. Należą do nich:

• chondromalacje stawu trzeszczkowo-głowowego,
• torbiele na trzeszczkach,
• fałd błony maziowej,
• wrodzone wady w postaci:
  • trzeszczki dwudzielnej,
  • zrostu trzeszczek,
  • zmienionego kształtu trzeszczek,
• urazowe schorzenia:
  • złamanie trzeszczki,
  • złamanie awulsyjne,
• uszkodzenie:
  • zginaczy,
  • płytki podeszwowej,
  • torebki grzbietowej stawu śródstopno-paliczkowego pierwszego,
• paluch koślawy,
• paluch szpotawy,
• stopa wydrążona, w której jest nadmierny nacisk w obrębie stawu śródstopno-paliczkowego pierwszego,
• reumatoidalne zapalenie stawów,
• dna moczanowa.

Każda sytuacja przyczynowa czy chorobowa, która zmienia obciążenie w obrębie przodostopia w jakimś nieprawidłowym kierunku, może doprowadzić do zapalenia trzeszczek.
W tym wszystkim, najważniejszym czynnikiem sprawczym, bezpośrednim, jest ich nieprawidłowe obciążenie.
Często jest też tak, że są to sytuacje, w których pacjent sam doprowadza do nadmiernej kumulacji obciążenia w obrębie stawu śródstopno-paliczkowego. Chodzi tu o stojącą pracę, wzmożoną aktywność typu treningi, biegi, crossfit, czy inne dyscypliny sportu, w których stopa jest nadmiernie eksploatowana, a dolegliwości pojawiają się właśnie w obrębie stawu śródstopno-paliczkowego pierwszego.

Statystycznie do zapalenia najczęściej dochodzi u młodych, wysportowanych mężczyzn, grających w koszykówkę, siatkówkę, uprawiających biegi długodystansowe lub też osób z pewnymi predyspozycjami, a dokładnie trzeszczką dwudzielną, stopą wydrążoną, stopą wydrążoną szpotawą.

Czy chodzenie w obuwiu na wysokim obcasie też predysponuje do tego typu schorzeń stopy?

Tak, ale kobiety, które doprowadzają staw śródstopno-paliczkowy pierwszy do dolegliwości bólowych i zapalenia przez chodzenie w butach na wysokim obcasie, są w stanie sobie z tym poradzić. Wystarczy, że po dwóch dniach spędzonych w takich butach, zmieniają obuwie na bardziej komfortowe i ten problem znika. Tym samym nie pojawiają się one w gabinecie lekarskim. Oznacza to, że wysokie obcasy nie należą do najważniejszych przyczyn stanu zapalnego.
Co ciekawe, zapalenie trzeszczek powstaje w głównych patologiach, jak paluch koślawy, szpotawy i sztywny. Jednak kobiety, które przychodzą z tymi schorzeniami, nie są zupełnie świadome, że w ich stopach doszło też do zapalenia trzeszczki palucha.

Co powinno cię zaniepokoić i skłonić do wizyty u specjalisty chorób stóp?

Zapalenie trzeszczki palucha przede wszystkim powoduje ból, który wraz z upływem czasu narasta. To ból, który jest większy podczas obciążania stopy, a łagodnieje przy jej odciążeniu. Rzadziej są to ostre bóle.
Możesz domyślić się, że jego źródłem jest zapalnie trzeszczki, gdy potrafisz precyzyjnie zlokalizować ból i w trakcie wywiadu medycznego wskażesz właśnie na trzeszczkę.

Do specjalisty chorób stóp powinieneś się zgłosić w sytuacji, gdy po modyfikacji swojej aktywności sportowej czy zawodowej, zmianie obuwia lub zastosowaniu leków przeciwzapalnych nie odczuwasz poprawy. Również wtedy, gdy po wznowieniu aktywności ten ból ponownie powraca. Przed wizytą powinieneś wykonać zdjęcie rentgenowskie w projekcji przednio-tylnej oraz bocznej na stojąco.

Na czym polega leczenie?

W pierwszej kolejności lekarz musi się dowiedzieć, jaką aktywność do tej pory prowadziłeś, czyli czy masz pracę w pozycji stojącej, w jakim obuwiu, czy przyjmujesz leki przeciwzapalne i jakie sporty uprawiasz. Wówczas podejmuje decyzję o rodzaju leczenia.

Zwykle na początku wybiera leczenie zachowawcze. Polega ono głównie na usunięciu wszelkich możliwych przyczyn, które mogły doprowadzić do zapalenia trzeszczki palucha. Poza tym może zalecić zmianę obuwia na takie, w którym jest sztywna podeszwa i bardzo komfortowa wkładka.
Dzięki temu obciążenie zostaje rozłożone na większy obszar. Pozwala to ograniczyć zgięcia w stawie śródstopno-paliczkowym i wyeliminować dolegliwości bólowe.
Takie leczenie trwa przez kilka miesięcy, maksymalnie pół roku.

Jeżeli ten problem nie ustępuje i nawraca, powinieneś zastanowić się nad ingerencją chirurgiczną.
Na początek lekarz bada i rozważa eliminację wszystkich czynników, które zaburzają prawidłowy kształt stopy i budowę stawu śródstopno-paliczkowego pierwszego. W przypadku palucha koślawego i szpotawego koryguje on ustawienie trzeszczek pod głową pierwszej kości śródstopia.
Jeśli natomiast cierpisz na stopę wydrążoną, lekarz unosi głowę pierwszej kości śródstopia. Zdarza się, że skraca też pierwszą kość śródstopia, aby odciążyć staw śródstopno-paliczkowy.

Gdy inne schorzenia zostaną wyleczone, lekarz może się zmierzyć z samym tematem trzeszczek. W trakcie zabiegu może wykonać:

• plastykę trzeszczek,
• częściową resekcję trzeszczki,
• resekcję całej trzeszczki.

Wszystko to możliwe jest przy spełnieniu pewnych kryteriów, które zapewnią i będą gwarantowały prawidłową budowę oraz właściwą funkcję takiego stawu po operacji.

Zapalenie trzeszczki palucha nie jest problemem, z którym nie można sobie poradzić. Masz dwie drogi postępowania: leczenie zachowawcze lub zabieg operacyjny.
Jeśli więc dokucza ci ból w stawie śródstopno-paliczkowym pierwszej kości śródstopia, umów się na konsultację do lekarza chorób stóp. Nie tylko uwolni cię od tej dolegliwości, ale też wykluczy potencjalnie poważne przyczyny bólu w tym obszarze.