Niewielki guz, który może pojawić się w okolicy podkolanowej, to nie zmiana nowotworowa i nigdy w taką nie przejdzie. To torbiel Bakera (nazwa pochodzi od brytyjskiego ortopedy Williama Morranta Bakera, który jako pierwszy opisał tę zmianę) wypełniona płynem maziowym. Co ważne, zdiagnozowana we wczesnym stadium nie wymaga interwencji chirurgicznej. Nie warto jej jednak lekceważyć i czekać z wizytą u ortopedy, by nie doszło do jej powiększenia, co może powodować ból i ograniczać ruchomość w stawie kolanowym.
Jak dochodzi do powstania torbieli Baker i jakie są jej najczęstsze przyczyny?
Co to jest torbiel Bakera?
Torbiel Bakera, znana również jako torbiel zastawkowa, cysta Bakera lub torbiel podkolanowa, to uwypuklenie torebki stawowej wypełnionej płynem stawowym, która tworzy się z tyłu kolana. Jest to jedna z najczęstszych torbieli spotykanych w obrębie stawu kolanowego.
Ze względu na różnice w budowie ścian, może wystąpić jako:
- zapalna torbiel Bakera — wyróżnia ją gruba na 8 mm ściana z charakterystycznymi wypustkami. Sama torbiel wypełniona jest komórkami układu odpornościowego z grupy leukocytów oraz komórkami wielojądrowymi. Zapalna torbiel Bakera może też zawierać kostno-podobne i chrzęstno-podobne elementy;
- synowialna torbiel Baker — jej ścianki zwykle mieszczą w granicach między 2 a 5 mm grubości i wyróżniają się kosmkowymi wypustkami na powierzchni o mniejszych rozmiarach, niż ma to miejsce w przypadku torbieli zapalnej;
- włóknista torbiel Bakera — to torbiel o najcieńszej ściance nieprzekraczającej 2 mm i składa się z włóknistej tkanki łącznej, a jej powierzchnia jest błyszcząca i gładka.
Jakie mogą być przyczyny torbieli Bakera?
Do pojawienia się torbieli Bakera może dojść w sytuacji, gdy zaburzona zostanie równowaga między produkcją a wchłanianiem płynu maziowego w stawie kolanowym. W tym przypadku problem polega na tym, że płynu jest za dużo, co powoduje wzrost ciśnienia w stawie. Do jego zmniejszenia wykorzystywana jest torebka stawowa, przez którą płyn próbuje się wydostać. Pomaga mu w tym zastawka pozwalająca na jego przepływ tylko w jednym kierunku. Skutkiem tego jest powstanie pod kolanem, różnej wielkości torbieli wypełnionej płynem stawowym.
Torbiel Bakera może się pojawić zarówno po tym, jak w przeszłości doznałeś urazu kolana, jak i w sytuacji, gdy cierpisz na wybrane choroby przewlekłe, w tym choroby zwyrodnieniowe stawów. Jednak równie dobrze guz pod kolanem możesz poczuć, gdy na choroby zapadasz bardzo rzadko i nie doznałeś żadnego urazu w obrębie stawu kolanowego.
Przeczytaj także: Najczęstsze choroby narządu ruchu osób starszych
Wpływ na pojawienie się torbieli może mieć długotrwałe przeciążanie kolana, co powoduje drażnienie błony maziowej. To z kolei jest sygnałem do produkcji mazi. Im więcej tego typu działań, tym większa jest produkcja płynu stawowego, co prowadzi do wzrostu ciśnienia w stawie, o czym mowa była wcześniej.
Jak rozpoznać torbiel Bakera?
Torbiel Bakera możesz wyczuć pod palcami, gdy dotykasz miejsca pod kolanem. Guzek zwykle ma niewielkie rozmiary i nie boli, dlatego nierzadko lekarz wykrywa go dopiero w trakcie badań obrazowych związanych z innym schorzeniem. Co innego, gdy torbiel rozwinie się do większych rozmiarów. Wówczas możesz doświadczyć objawów w postaci:
- obrzęku,
- zaczerwienienia,
- napięcia pod kolanem,
- bólu kolana,
- ograniczenia ruchomości w stawie podczas zginania,
- drętwienia w obrębie łydki.
Ból pod kolanem wynikający z obecności torbieli Bakera może się pojawiać zwłaszcza po treningu lub po dłuższym spacerze.
Zachowawcze i operacyjne leczenie torbieli Bakera
Jeśli doświadczasz wspomnianych objawów, zgłoś się do ortopedy. Sprawdzi on, czy twoje wstępne przypuszczenia co do obecności torbieli pod kolanem były słuszne. Posłuży mu do tego badanie palpacyjne, a w celu potwierdzenia diagnozy może wykonać badanie USG oraz rezonans magnetyczny. Wybór terapii w dużej mierze zależy od stopnia zaawansowania torbieli i towarzyszących jej objawów. Nie bez wpływu są też inne schorzenia, które bezpośrednio lub pośrednio doprowadziły do powstania torbieli. Wówczas niezbędne jest podjęcie leczenia przyczynowego.
Torbiel Bakera — leczenie zachowawcze
W ramach leczenia zachowawczego lekarz w pierwszej kolejności zaleci ci odciążenie stawu kolanowego i co za tym idzie, zawieszenie na pewien czas uprawiania sportu oraz ciężkiej pracy fizycznej obciążającej nogi.
We wczesnej fazie rozwoju torbieli warto skorzystać z pomocy fizjoterapeuty. Przygotuje on optymalny zestaw ćwiczeń i jeśli uzna to za wskazane, zadziała na torbiel za pomocą pola magnetycznego, masażu lub ultradźwięków. Pomocne mogą się też okazać leki przeciwzapalne.
Jeśli jednak torbiel jest duża i coraz mocniej utrudnia ci codzienne funkcjonowanie, wskazane może być wykonanie punkcji. Jej celem jest usunięcie nagromadzonego płynu stawowego i tym samym zmniejszenie torbieli. Zabieg tego typu ze względu na ryzyko uszkodzenia struktur naczyniowych i nerwowych, lekarz przeprowadza pod kontrolą USG.
Leczenie operacyjne torbieli Bakera
Podobnie jak ma to miejsce w przypadku innych schorzeń, tak też torbiel Bakera zwykle kwalifikuje się do operacji, gdy leczenie zachowawcze nie przyniosło spodziewanych rezultatów. Innym wskazaniem jest duży, z tendencją do dalszego wzrostu rozmiar torbieli oraz jej nawracający charakter.
Zabieg polega na usunięciu torbieli i może być wykonany zarówno metodą klasyczną, jak i laparoskopową. W przypadku wyboru tej drugiej możesz się spodziewać większych korzyści. Mniejsze są nie tylko rany pooperacyjne, ale też ryzyko nawrotu torbieli. Krótszy jest też okres rekonwalescencji po zabiegu.
O czym warto pamiętać?
Torbiel Bakera to problem, który nierzadko związany jest z przeszłymi urazami lub obecnymi problemami zdrowotnymi w obrębie kolana. Dlatego największe szanse na maksymalne ograniczenie ryzyka ponownego pojawienia się torbieli, daje leczenie przyczynowe. Dopóki w twoim ciele istnieć będą przyczyny, które wywołują nadmierne wydzielanie płynu maziowego, trudno będzie skutecznie leczyć samą torbiel Bakera.
Aby tego uniknąć, niezbędna jest dokładna i pełna diagnostyka kolana. Dzięki niej lekarz będzie mógł ocenić stan stawu i sprawdzić, czy nie ma w jego obrębie innych zmian chorobowych. To mogą być zmiany zwyrodnieniowe, stany zapalne, choroby reumatoidalne lub uszkodzenia wybranych elementów stawu kolanowego. Dzięki przeprowadzonym badaniom ortopeda będzie mógł odpowiednio zaplanować leczenie przyczynowe i tym samym uzyskać spodziewane efekty zdrowotne. Nie tylko przywróci pełną sprawność w kolanie, jeśli pozwala na to stopień zaawansowania zmian, ale też zmniejszy ryzyko nawrotów torbieli.
Źródło i inspiracja
