Wyobraź sobie, że podczas spaceru albo wchodzenia po schodach, nagle tracisz świadomość tego, gdzie znajdują się twoje nogi względem podłoża, w tym jego zróżnicowanego poziomu. Albo nagle gaśnie światło, a ty masz zaburzoną świadomość, gdzie znajdują się obiekty zewnętrzne względem twojego ciała, w tym podłoże, na którym stoisz, przez co tracisz równowagę. To tylko wybrane sytuacje, które pokazują, jak zachowuje się twoje ciało, gdy zaburzona została propriocepcja.
Co kryje się pod tym pojęciem, jakie mogą być przyczyny oraz co zrobić, by odzyskać czucie proprioceptywne?
Czym jest propriocepcja?
W odróżnieniu od interorecepcji (odbieranie sygnałów czuciowych od narządów wewnętrznych) i eksterocepcji (zdolność do odbierania bodźców z otaczającej rzeczywistości), propriocepcja jest pewnego rodzaju zmysłem mięśniowym. Dzięki niej możesz odczuwać ruch poszczególnych części twojego ciała oraz być świadom jego położenia w przestrzeni. Możesz też czuć pozycje i orientację, jaką przyjmuje zarówno całe ciało, jak i poszczególne jego elementy.
Propriocepcja to zdolność do czucia głębokiego i odbierania bodźców, które pochodzą z:
- ucisku,
- ustawienia poszczególnych części ciała w każdej przyjmowanej pozycji,
- rozciągania,
- ruchu wybranych części względem siebie.
Dzięki propriocepcji nie musisz myśleć o nogach, gdy wchodzisz po schodach, czy naciskaniu na pedał gazu w samochodzie. Możesz też z zamkniętymi oczami określić, w jakiej pozycji znajduje się twoja noga lub ręka, a także wykonywać naprzemienne ruchy okrężne dłońmi lub ramionami.
To wszystko możliwe jest dzięki receptorom czucia głębokiego w układzie kostno-mięśniowym. Należą do nich:
- ciałka Paciniego,
- wrzeciona:
- nerwowo-ścięgniste,
- nerwowo-mięśniowe,
- receptory Ruffiniego,
które znajdują się w więzadłach, mięśniach, torebkach stawowych, powięziach i ścięgnach.
Odbierane przez nie informacje od razu przekazywane są do ośrodka nerwowego.
Z rehabilitacji ortopedycznej możesz korzystać zarówno po przebytym urazie i zabiegu operacyjnym, jak i wtedy, gdy pojawią się inne problemy z narządem ruchu, w tym zaburzenie propriocepcji.
Jeśli tak właśnie jest, umów się na konsultację do naszego specjalisty. Zdiagnozuje on przyczyny i zaplanuje dostosowaną do twoich potrzeb terapię.
Zaburzona propriocepcja — jakie objawy mogą na to wskazywać
Zdarza się jednak, że propriocepcja zostaje zaburzona, co oznacza, że odbierane bodźce docierają do układu nerwowego zbyt wolno, albo też są zbyt intensywne lub błędne. Gorsza może przez to być stabilizacja stawów i kontrola nerwowo-mięśniowa.
Do najczęstszych objawów, które mogą wskazywać, że twoja propriocepcja jest zaburzona, należą między innymi:
- problem z utrzymaniem prawidłowej postawy ciała,
- zaburzenie wzorców ruchowych,
- zaburzenia rozwoju motorycznego u dzieci,
- trudności z koordynacją ruchową,
- niezborność ruchowa,
- nienaturalnie częste upadki w trakcie poruszania się,
- niespecjalne potrącanie drobnych przedmiotów,
- upuszczanie przedmiotów trzymanych w dłoniach,
- sztywność mięśni,
- podświadomy lęk przed chodzeniem po schodach i nierównych powierzchniach.
Zanim skonsultujesz się z lekarzem, zrób mały test w domu. Polega on na tym, by stanąć na jednej nodze, zamknąć oczy i utrzymać równowagę. Dla własnego bezpieczeństwa zrób to w miejscu, w którym zachwianie się nie doprowadzi do uderzenia w znajdujące się w pobliżu przedmioty.
Co może zaburzyć propriocepcję?
Zaburzenie propriocepcji, jak już wiesz, ma ścisły związek z układem nerwowym. Dlatego nie powinieneś lekceważyć objawów i odpowiednio wcześnie skonsultować je z lekarzem.
Po przeprowadzeniu niezbędnych badań może się okazać, że pogorszenie czucia głębokiego, inaczej proprioceptywnego, może być spowodowane przez:
- choroby neurologiczne, w tym:
- guza mózgu,
- stwardnienie rozsiane,
- polineuropatię,
- zapalenie rdzenia kręgowego,
- ucisk na nerwy lub sploty nerwowe,
- skręcenie, stłuczenie, przeciążenie i inne urazy stawów, mięśni, więzadeł i torebki stawowej,
- zabiegi operacyjne po urazach narządu ruchu,
- utratę kończyny.
Jak poprawić czucie proprioceptywne?
Poza leczeniem związanym ze zdiagnozowaną przyczyną zaburzeń propriocepcji duże korzyści mogą przynieść dobrze zaplanowane treningi propriocepcji. Są na tyle proste, że warto je wykonywać również w ramach działań profilaktycznych.
Początkowo powinieneś ćwiczyć na stabilnym i równym podłożu, zwiększając stopień trudności w miarę upływu czasu i poprawy twojej propriocepcji.
Samodzielnie możesz wykonywać:
- półprzysiady,
- przysiady na jednej nodze,
- skręty tułowia,
- przeskoki na jednej nodze w różnych kierunkach,
- skoki na trampolinie,
- przechodzenie przez wiszące kładki w parku linowym,
- utrzymywanie równowagi na platformie do balansowania lub na dysku sensomotorycznym,
- ćwiczenia w basenie.
Do tego warto dodać ćwiczenia z zamkniętymi oczami z asekuracją drugiej osoby. To może być:
- stanie na jednej nodze,
- pokonywanie toru przeszkód,
- wykonywanie naprzemiennych ruchów rękami,
- naprzemienne dotykanie dłońmi barków, bioder i kolan (lewa dłoń do prawego barku, prawa dłoń do lewego barku itd.,
- poruszanie się po nierównych i niestabilnych nawierzchniach (ścieżka w lesie, schody).
Zaburzenia propriocepcji mogą w różnym stopniu wpływać na wiele obszarów twojego życia i utrudniać codzienne funkcjonowanie. Dlatego nie powinieneś lekceważyć jej objawów. Tym bardziej że mogą one wskazywać na poważne przyczyny, o których była mowa wcześniej, a które wymagają interwencji medycznej.
Źródło:
wylecz.to/kosci-i-stawy/propriocepcja-czucie-glebokie-co-to-jest-zaburzenia-jakie-cwiczenia/
