Jedną z bardzo częstych przyczyn niepełnosprawności ruchowej, która dotyka osoby w starszym wieku, jest gonartroza, czyli zwyrodnienie stawu kolanowego. Początkowo bezobjawowa, z czasem staje się źródłem dolegliwości, które coraz bardziej utrudniają codzienne funkcjonowanie. Jeśli zatem chcesz uniknąć tego rodzaju zmian w stawie kolanowym, powinieneś zatroszczyć się o stawy kolanowe już w młodszym wieku, co może skutecznie uchronić cię przed tym schorzeniem. Jeśli jednak należysz do starszego pokolenia, możesz umówić się na konsultację ortopedyczną. Tylko dzięki badaniu RTG lekarz może wykryć gonartrozę we wczesnym stadium jej rozwoju.
Jakie są najczęstsze przyczyny zmian zwyrodnieniowych w stawie kolanowym? Jakie objawy powinny zwrócić twoją uwagę? Które formy leczenia okazują się w przypadku gonartrozy najbardziej skuteczne?
Czym jest gonartroza i jak się objawia?
Gonartroza to proces niszczenia poszczególnych elementów stawu. W przypadku kolana zmianami dotknięte mogą zostać więzadła, chrząstka, kość podchrzęstna oraz torebka stawowa. Zwyrodnienie stawu kolanowego może się pojawić w wyniku zmian wyniszczających, które związane są ze starzeniem się organizmu lub przyjąć postać wywołaną przez konkretny czynnik, w tym uraz, proces zapalny i wybrane choroby układowe.
Zmiany zwyrodnieniowe nie pojawiają się z dnia na dzień. Oznacza to, że również objawy zauważalne będą stopniowo, z tendencją do ich nasilenia i uwidaczniania się kolejnych.
Do najczęściej występujących w kolanie objawów gonartrozy, należą:
- trzaski w stawie,
- ból po wysiłku, a z czasem również przy spoczynku,
- pogłębiające się ograniczenie ruchomości,
- utrata stabilności,
- sztywność,
- przykurcz zgięciowy,
- asymetria w rozwoju zmian zwyrodnieniowych, co prowadzi do zaburzenia osi kończyny dolnej,
- poszerzenie i zniekształcenie obrysów kolana, co może być spowodowane gromadzeniem się płynu wysiękowego.
Jakie mogą być przyczyny gonartrozy?
Przyczyny pierwotnej, czyli idiopatycznej odmiany gonartrozy nie są obecnie znane. Natomiast na wtórną gonartrozę narażone są osoby z nadwagą i cierpiące na otyłość, ponieważ zbyt duże obciążenie stawów kolanowych może przyspieszać rozwój zmian zwyrodnieniowych. Ryzyko jest też większe w przypadku sportowców i osób, które prowadzą bardzo aktywny styl życia. Warto przy tym pamiętać, że umiarkowana aktywność fizyczna dostosowana do formy, kondycji i aktualnych możliwości organizmu, nie wpływa niszcząco na stawy. Dopiero powtarzające się przez dłuższy czas przeciążenia, do których może dojść w trakcie treningów lub ciężkiej pracy fizycznej, mogą doprowadzić do niekorzystnych zmian w stawie kolanowym.
Są też inne czynniki, które mogą mieć znaczący wpływ na pojawienie się gonartrozy i towarzyszących jej objawów. Należą do nich:
- reumatoidalne zapalenie stawu,
- urazy — w tym zerwanie więzadeł krzyżowych, skręcenia, upadki, uszkodzenia łąkotek, złamania śródstawowe w kolanie,
- predyspozycje genetyczne — ryzyko zmian zwyrodnieniowych rośnie, gdy w twojej rodzinie są osoby cierpiące na tę dolegliwość,
- wady wrodzone powodujące zbyt duże i nieprawidłowe obciążenie kolan — mowa tu między innymi o dużej szpotawości i koślawości kolan oraz różnicy w długości nóg,
- niestabilność stawów z przyczyn wrodzonych,
- dna moczanowa,
- dieta uboga w składniki odżywcze i zaburzenia odżywiania.
Zwyrodnienie stawu kolanowego — na czym polega leczenie
Gdy dostrzeżesz u siebie jeden lub kilka objawów, o których była mowa, zgłoś się niezwłocznie od lekarza. W przypadku gonartrozy czas jej zdiagnozowania ma bardzo duże znaczenie i wpływa na skuteczność procesu leczenia. Nie bez znaczenia jest też dla jego rodzaju, co w przypadku wyboru między leczeniem zachowawczym, a operacyjnym powinno stanowić wystarczający powód do skonsultowania się z ortopedą lub lekarzem rodzinnym.
Leczenie zachowawcze zwyrodnienia stawu kolanowego
Zmiany zwyrodnieniowe w stawie kolanowym są nieodwracalne i nie można ich już cofnąć. Nie oznacza to, że nie możesz nic zrobić, by uniknąć utraty sprawności i możliwości poruszania się. Jeśli choroba nie przeszła jeszcze do fazy bardzo zaawansowanej i według lekarza nie wymaga leczenia operacyjnego, powinieneś skupić się na działaniach, które spowolnią i ograniczą jej rozwój.
Zwykle obejmują one:
Zmianę stylu życia
Mowa tu o diecie i umiarkowanej aktywności fizycznej, co stosowane łącznie i wdrażane z pomocą dietetyka i fizjoterapeuty, pomoże zarówno zrzucić nadmiar kilogramów (jeśli masz nadwagę), jak i utrzymać ją na prawidłowym poziomie. Zmiany te wpłyną też pozytywnie na kondycję twoich stawów.
Farmakoterapię
W jej ramach lekarz może zalecić stosowanie miejscowo niesteroidowych leków przeciwzapalnych w formie żelu lub maści.
Fizjoterapię
Zabiegi fizjoterapeutyczne to forma terapii, która przynosi duże korzyści zarówno w leczeniu zachowawczym, jak i w ramach rehabilitacji po leczeniu operacyjnym.
Do wybranych metod, które mogą przynieść ulgę w dolegliwościach oraz spowolnić rozwój choroby, należą:
- ultradźwięki,
- leczenie ciepłem,
- krioterapia,
- magnetoterapia,
- masaż tkanek głębokich,
- uwalnianie punktów spustowych,
- poizometryczna relaksacja,
- rolowanie,
- kinesiology taping.
Warto korzystać też z kinezyterapii, czyli dobranych przez fizjoterapeutę zestawu ćwiczeń, których celem jest wzmocnienie wybranych mięśni, zmniejszenie ich napięcia, skorygowanie wzorców ruchowych czy też zwiększenie elastyczności napiętych tkanek.
Jeśli w twoim życiu narażony jesteś na duży stres i doświadczasz go każdego dnia, pomyśl o skorzystaniu z technik relaksacyjnych. Pomoże to ograniczyć stany zapalne, którym sprzyja stres, zwłaszcza przewlekły.
Gonartroza — leczenie operacyjne
Po konsultacji z tobą lekarz może podjąć decyzję o leczeniu operacyjnym, gdy dotychczasowe metody leczenia zachowawczego nie przyniosły spodziewanych efektów.
Chirurg ortopeda do wyboru ma:
połowiczną endoprotezoplastykę stawu kolanowego
Choć jest mniej inwazyjna w porównaniu z całkowitą endoprotezoplastyką stawu kolanowego, to nie w każdym przypadku lekarz może ją wykonać. Usunięcie i zastąpienie sztucznym tylko jednego przedziału stawu kolanowego wskazane jest u osób, u których tylko ten jeden przedział zajęty został przez zmiany zwyrodnieniowe, a do tego wystarczająco silne i w dobrym stanie jest więzadło krzyżowe przednie.
całkowitą endoprotezoplastykę stawu kolanowego
W przypadku całkowitej endoprotezoplastyki stawu kolanowego chirurg wymienia cały staw, czyli część piszczelową i udową. Do wstawienia sztucznego stawu używa zwykle małoinwazyjnej metody artroskopowej. Nie wymaga ona odcinania mięśni od przyczepów, co umożliwia szybkie rozpoczęcie rehabilitacji i skraca czas jej trwania. Mięśnie są bowiem gotowe do działania praktycznie od razu po zabiegu. Pomaga w tym podana pod koniec operacji w okolicę rany pooperacyjnej mieszkanka leków działających przeciwbólowo oraz przeciwkrwotocznie.
To wszystko sprawia, że pobyt w szpitalu skraca się do 2-3 dni, a kule łokciowe służą jedynie do zachowania równowagi w trakcie chodzenia przy pełnym obciążeniu operowanej nogi.
Źródło i inspiracja:
