Terapia manualna jest metodą fizjoterapii opartą na biomechanice i funkcji układu ruchu człowieka. Polega ona na szczegółowym badaniu i dostosowaniu odpowiednich indywidualnych technik do stanu pacjenta. Kiedy może być wykorzystywana i jak wygląda jej przebieg, począwszy od pierwszego spotkania z rehabilitantem?
Rodzaje terapii manualnej
Metod terapii manualnej jest wiele. Różnią się one technikami i postępowaniem rehabilitacyjnym. Należą do nich między innymi terapia manualna Kaltenborna-Evjenth’a, Maitlanda, Cyriaxa, Mulligana, szkoła niemiecka oraz terapia manualna Rakowskiego.
Celem każdej z tych terapii jest poprawa stanu zdrowia pacjenta, który cierpi na zaburzenia układu ruchu. Tak naprawdę każdy pacjent, niezależnie od wieku może się zgłosić na terapię manualną, pod warunkiem, że brane są pod uwagę jego wskazania i przeciwwskazania.
Jakie są wskazania do terapii manualnej?
Wskazań jest bardzo dużo. Należą do nich:
- dolegliwości bólowe związane z uszkodzeniem mięśni i ścięgien,
- odkręgosłupowe bóle głowy,
- stany pourazowe,
- zwichnięcia,
- złamania,
- skręcenia,
- zamrożony bark,
- stany przedoperacyjne (aby zwiększyć zakres ruchu czy siły mięśniowej).
Tak naprawdę łatwiej jest określić, gdzie terapia manualna nie znajduje zastosowania. Choć nie zawsze można pacjenta w ostrej fazie ocenić prawidłowo i rozpocząć rehabilitację, to przez trakcję można zadziałać przeciwbólowo.
Fizjoterapeuta zawsze pomaga w sposób dostosowany do danej sytuacji, do danego etapu w procesie leczenia i stanu zmian chorobowych w ciele pacjenta.
Jakie są przeciwwskazania do terapii manualnej?
Praktycznie w każdym rodzaju rehabilitacji mogą się pojawić okoliczności, które nie pozwolą na jej przeprowadzenie. Tak też bywa w przypadku terapii manualnej. Rehabilitant nie może jej przeprowadzić, jeśli nie z jakiegoś powodu nie może zbadać pacjenta i tym samym nie jest w stanie mu pomóc technikami mobilizacji, czy trakcji. Przeszkodą są też bóle związane z nowotworem i stany zapalne w fazie ostrej w pierwszych dobach. Jedyne co można wówczas zrobić to użyć innych technik, które zadziałają przeciwbólowo.
Do innych przeciwwskazań terapii manualnej należą złamania i skręcenia leczone zachowawczo unieruchomieniem. W takiej sytuacji należy odczekać, aż unieruchomienie zostanie usunięte, co zwykle następuje po kilku tygodniach.
Jaki jest cel terapii manualnej?
Celem terapii manualnej jest przede wszystkim zlikwidowanie dolegliwości bólowych oraz przywrócenie zakresu ruchu i siły mięśniowej. Rehabilitant uzależnia wybór techniki od tego, czy ma do czynienia z ograniczeniem stawowym, czy też mięśniowym. Wykorzystuje przy tym zarówno zdobytą wiedzę, jak i dotychczasowe doświadczenie.
Jak wygląda wizyta u fizjoterapeuty?
Wizyta jest poprzedzona wywiadem. Już od pierwszych chwil, gdy pacjent wchodzi do gabinetu czy sali rehabilitacyjnej, obserwowany jest pod kątem postawy ciała. Rehabilitant zwraca uwagę, jak osoba zgłaszająca się na terapię manualną siada, wstaje, ubiera się i zdejmuje ubrania.
Kolejnym krokiem jest badanie samego miejsca schorzenia. Polega to na sprawdzeniu, czy jest jakikolwiek obrzęk, ocieplona skóra oraz zwiększone napięcie.
Następnie rehabilitant przechodzi do badania neurologicznego, czucia, badania odruchów oraz ruchomości samych nerwów.
W dalszym etapie ma miejsce sprawdzenie zakres ruchu czynnie, wykonywane samodzielnie przez pacjenta oraz biernie przez rehabilitanta, z końcowym oporem. Na koniec wykonywane są testy mięśniowe, sprawdzające wydolność mięśnia.
To wszystko wchodzi w zakres kompleksowej diagnostyki, która obejmuje:
- obserwację,
- dotykanie,
- badanie,
- ocenę funkcji poszczególnych elementów danej okolicy narządu ruchu.
Na podstawie otrzymanych wyników rehabilitant może ocenić:
- na jakim etapie jest pacjent,
- co z nim dalej robić,
- jaki zrobił postęp,
- czy pracował nad sobą pomiędzy wizytami, czy też nie realizował w ogóle zadań domowych.
Choć badania obrazowe są w takim przypadku bardzo ważne, to warto najpierw przeprowadzić badanie w ramach konsultacji. Dopiero potem można sprawdzić, jaka jest różnica między dolegliwościami pacjenta, czyli tym, co rehabilitant jest w stanie sprawdzić i zbadać a tym, co faktycznie zapisane jest wynikach badań obrazowych. Często wynika z nich, że powinno boleć w tym konkretnym miejscu, co wykazało USG, bo jest obrzęk, przekrwienie lub uszkodzenie, a w rzeczywistości nie koreluje to z faktycznymi objawami.
Jak zostać terapeutą manualnym?
Niezbędne do tego jest ukończenie studiów na kierunku fizjoterapeuta. Zanim jednak zdecydujemy się na poznanie konkretnych technik, warto odbyć darmowe szkolenia. W ich trakcie można wypróbować poszczególne techniki i tym samym dostosować je do osobistych preferencji. Trwa to zwykle od dwóch do trzech lat, na które składa się osiem modułów. Ostatni, dziewiąty moduł, to medyczne treningi terapeutyczne, które są podsumowaniem całości. Przepustką do pracy jako terapeuta manualny są zdane egzaminy teoretyczne i praktyczne.