Paluch biegacza jest jedną z tych kontuzji, które mogą nawet zakończy karierę sportowca. Wiele zależy od stopnia zaawansowania, dlatego już pierwsze objawy powinny skłonić cię do wizyty u ortopedy. Rozwój kontuzji nie tylko wyłączy cię z treningów, ale spowoduje duże dolegliwości bólowe i unieruchomienie palucha. Tym samym nie będziesz mógł w pełni obciążać stopy, a jej stan będzie się pogarszał.
Jak rozpoznać ten rodzaj urazu i co zwiększa ryzyko jego doznania?
Co to jest paluch biegacza?
Paluch biegacza zwany też paluchem darniowym to kontuzja o ostrym charakterze, której nie powinieneś lekceważyć. Może do niej dojść zarówno wtedy, gdy regularnie biegasz, jak i wówczas, gdy uprawiasz inne dyscypliny sportu. Mowa tu między innymi o piłkarzach oraz zawodnikach rugby i lacrosse. Im twardsza powierzchnia, na której uprawiany jest sport, tym większe ryzyko pojawienia się tego schorzenia.
Paluch biegacza to uraz, do którego dochodzi w obrębie pierwszego stawu śródstopno-paliczkowego palucha. Zbytnie wygięcie lub zgięcie stopy w chwili, gdy dochodzi do kontaktu z twardą i sztuczną nawierzchnią, może doprowadzić do uszkodzenia podeszwowej części więzadła lub torebki. Zdarza się też, że dochodzi do złamania kości śródstopia lub grzbietowego odcinka paliczka.
Jak objawia się paluch biegacza?
Ból dużego palca w stopie w chwili odbicia w trakcie chodzenia, gdy paluch jest poddany naciskowi i rozciągnięciu, to główny objaw palucha biegacza.
Jeśli odpowiednio wcześnie nie zgłosisz się do lekarza i nie rozpoczniesz leczenia, mogą się pojawić też inne objawy. Należą do nich między innymi:
- zgrubienie na czubku stopy,
- coraz mniejszy zakres ruchomości palucha,
- nasilający się ból:
- przy obciążaniu palucha w chwili stania i przy chodzeniu,
- w czasie zimnej, wilgotnej i zmiennej pogody,
- w trakcie noszenia obuwia,
- zwiększenie ciepłoty palucha,
- opuchlizna,
- zaczerwienienie,
- tkliwość palpacyjna.
Objawy można też sklasyfikować według trzech stopni uszkodzenia:
- I stopień — ograniczenie zakresu ruchu połączone z bólem i niewielkim obrzękiem,
- II stopień — wyraźny i większy obrzęk połączony z obrzękiem podskórnym, a do tego zaburzenie chodu i ból o charakterze rozlania,
- III stopień — podskórny krwiak, duży obrzęk, tkliwość stawowa, duże zaburzenie chodu i poważne ograniczenie zakresu ruchu, silny ból zarówno w czasie spoczynku, jak i chodzenia.
Co może być przyczyną palucha biegacza?
Do najczęstszych przyczyn, które mogą doprowadzić do palucha biegacza, należą powtarzane przez dłuższy czas silne zgięcia do góry stawu śródstopno-paliczkowego palucha, gdy ten styka się z podłożem. Wynikiem tego jest silny nacisk paliczka na kość śródstopia i rozciągnięcie więzadeł oraz torebki stawowej. To zaś prowadzi do mikrourazów i przeciążeń tkanek miękkich oraz uszkodzenia chrząstki na powierzchniach stawowych.
Do innych przyczyn należy źle dobrane obuwie i złe przygotowanie do treningu, w tym słaba rozgrzewka lub jej brak. Nie bez znaczenia są też zmiany zwyrodnieniowe i przebyte urazy w obrębie stopy, w tym silny uraz stawu śródstopno-paliczkowego.
Do kontuzji, jaką jest paluch biegacza, może też dojść w sytuacji, gdy brakuje właściwej stabilizacji ze strony aparatu więzadłowego, co prowadzi do szybszej eksploatacji układu mięśniowego i kostnego.
Poza tym, ryzyko kontuzji w postaci palucha biegacza rośnie, gdy:
- biegasz po niewłaściwej powierzchni w źle dopasowany i dobranym obuwiu,
- zwiększasz nagle kilometraż, przez co przeciążasz stopy,
- jesteś po kontuzji złamania, uszkodzenia trzeszczek lub skręcenia stawu,
- cierpisz na reumatoidalne zapalenie stawów,
- spłaszczony jest kształt głowy pierwszej kości śródstopia,
- ktoś z twojej rodziny również cierpiał z powodu tego rodzaju kontuzji.
Paluch sztywny — na czym polega leczenie
Im mniejszy stopień urazu, tym szybciej możesz wrócić do zdrowia i pełnej aktywności sportowej. Zanim jednak lekarz wybierze dla ciebie odpowiednią terapię, musi cię dokładnie zdiagnozować. Zrobi to na podstawie podstawowej oceny zakresu ruchu, testów prowokujących dolegliwości bólowe oraz zdjęcia RTG. Wówczas może zdecydować o zastosowaniu leczenia zachowawczego lub operacyjnego.
Już zmiana obuwia może przynieść ulgę w dolegliwościach, choć sama terapia zwykle się na tym nie kończy. Zazwyczaj lekarz zaleca zastosowanie ortezy na paluch biegacza, by ograniczyć jego ruchomość i wesprzeć w regeneracji. Wskazana jest też mniejsza aktywność sportowa.
Dobre efekty w leczeniu palucha biegacza dają:
- taśmy, czyli tak zwany kinesiology taping,
- pole magnetyczne,
- laseroterapia,
- krioterapia,
- fonoforeza.
W złagodzeniu dolegliwość mogą też pomóc domowe sposoby. To może być naprzemienna ciepła i zimna kąpiel dla stóp (po 30 sekund na zimną i ciepłą wodę). Możesz też stosować żele żywokostowe, które przynoszą ulgę w bólu.
Jeśli ból jest duży, a na stopie pojawiły się krwiaki i nie możesz w pełni jej obciążyć, powinieneś przerwać treningi na kilkanaście dni. Lekarz w takiej sytuacji może zalecić usztywnienie stawu i skierować na rehabilitację.
W cięższych przypadkach niezbędne w trakcie chodzenia mogą okazać się kule łokciowe. W grę wchodzi również leczenie chirurgiczne.
