Chroniczny ból stopy podczas chodzenia, a niekiedy również w spoczynku może być sygnałem, że to postępująca ostroga piętowa. Jest to dyskomfort, który może prowadzić do przyjmowania nienaturalnych pozycji podczas przemieszczania się i wypracowywania nowego wzorca chodu. Skąd się bierze ostroga piętowa, w jaki sposób możesz ją rozpoznać i jak leczyć ostrogę piętową? Oto najważniejsze informacje na temat tego schorzenia stopy.
Co to jest ostroga piętowa?
Ostroga piętowa to potoczne określenie zwapnienia, czyli narośli kostnej przy przyczepie zginacza krótkiego palców do pięty. Nie to jest jednak przyczyną bólu, którego możesz doświadczać w tej okolicy stopy. Dolegliwości bólowe mają swoje źródło w zwyrodnieniu przyczepu rozcięgna podeszwowego do pięty. Znajduje się ono między guzem kości piętowej a palcami stopy i odpowiada za utrzymanie podłużnego łuku, czyli wysklepienia w stopie. To dzięki niemu nie masz płaskostopia. Rozcięgno napręża się za każdym razem, gdy stawiasz stopę i obciążasz ją ciężarem swojego ciała. Niestety często długotrwałe naprężanie i pokonywanie dużych odległości może powodować mikrouszkodzenia przyczepu rozcięgna podeszwowego.
Ból, który wywołuje ostroga piętowa, może mieć charakter punktowy bądź pulsujący. Pokonywanie długich dystansów może nasilać objawy i natężenie dolegliwości bólowych, które promieniują na całą powierzchnię stopy. W takiej sytuacji nawet prosta czynność, jak założenie butów, może sprawiać problem.
Pacjenci często bagatelizują problem i próbują przyzwyczaić się do nowego wzorca chodu, czyli niepoprawnego mechanizmu i postawy, która w ich odczuciu zmniejsza dolegliwości bólowe. W efekcie takie zachowania mogą prowadzić do zwiększonego ryzyka kontuzji również w obrębie innych stawów kończyny dolnej.
Ostroga piętowa – przyczyny
Przyczyny powstawania ostrogi piętowej mogą być różne. To zwyrodnienie jest często następstwem urazów, a nawet mikrourazów w obrębie stopy. Ostroga piętowa najczęściej powstaje w wyniku:
- przeciążenia stopy w wyniku nadmiernego wysiłku fizycznego,
- braku odpowiedniej rozgrzewki przed aktywnością fizyczną,
- zbyt długiej pracy w pozycji stojącej,
- nieleczonych urazów stopy lub kostki, które sprawiają, że przyjmujesz nienaturalną pozycję.
Sprzyjającym elementem codziennego ubioru jest nieodpowiednio dobrane obuwie, którego używasz zwłaszcza podczas pokonywania długich dystansów w trakcie spaceru lub biegu.
I nie chodzi tu tylko o buty na wysokim obcasie, ale też o te na płaskiej i twardej podeszwie. Niezdrowe dla stopy mogą okazać się popularne japonki, które wymuszają podkurczanie palców i tym samym prowadzą do ciągłego napinania rozcięgna podeszwowego. Z kolei brak wyprofilowanej wkładki, co ma miejsce choćby w balerinach tak lubianych przez kobiety, pozbawia rozcięgna ważnego do prawidłowej pracy podparcia w trakcie chodzenia.
Na rozwój ostrogi piętowej może też mieć wpływ:
- otyłość,
- ciąża i zawiązana z tym zwiększona waga ciała, co prowadzi do długotrwałego przeciążania stóp,
- płaskostopie,
- stanie lub chodzenie przez dłuższy czas po twardej powierzchni oraz bieganie po twardej bieżni,
- skrócone ścięgno Achillesa lub brak elastyczności mięśni łydki, co może prowadzić do ograniczenia wyprostu w stopie,
- zanik poduszki tłuszczowej w okolicy pięty u osób starszych.
W zależności od działających czynników ostroga piętowa może występować jedno- bądź obustronnie. Z ostrogą piętową zmagają się zarówno mężczyźni, jak i kobiety. Jednak panie poniżej 50. roku życia cierpią na tę przypadłość prawie dwa razy częściej, co może wynikać z noszenia obuwia na wysokim obcasie.
Jak rozpoznać ostrogę piętową?
Ból stopy może wskazywać na różne schorzenia, ale ten związany z ostrogą piętową obejmuje podeszwowo-przyśrodkową stronę pięty. Tym samym od razu możesz podejrzewać ostrogę. Poza tym ból pojawia się głównie w dwóch przypadkach:
- po długim obciążaniu stopy, co dotyczy szczególnie osób, które wykonują pracę na stojąco,
- po okresie odpoczynku nocnego lub dłuższego w ciągu dnia, ból jest jeszcze dotkliwszy i nasilony.
Wydawać by się mogło, że odpoczynek powinien działać relaksująco i regeneracyjnie na stopę. Niestety, w przypadku ostrogi piętowej, największy ból jest przy rannym wstawaniu z łóżka.
Jak lekarz diagnozuję ostrogę piętową?
Gdy ból pojawia się w obrębie rozcięgna podeszwowego, niekoniecznie musi on wskazywać na ostrogę piętową. Równie dobrze może oznaczać:
- zapalenie kaletki,
- zapalenie przyczepu ścięgna Achillesa,
- jałową martwicę guza kości piętowej, czyli chorobę Haglunda,
- łuszczycę,
- reumatoidalne zapalenie stawów,
- mechaniczne urazy stopy,
- zespół Reitera,
- zespół cieśni kanału stępu.
W niektórych przypadkach schorzenia te mogą doprowadzić też do powstania zwyrodnienia rozcięgna podeszwowego.
Dlatego przed rozpoczęciem leczenia, ortopeda musi cię dobrze zdiagnozować. Dzięki temu wykluczy wspomniane wyżej choroby i jednoznacznie będzie mógł stwierdzić, że problem, z którym się do niego zgłosiłeś, to ostroga piętowa.
Pomoże mu w tym badanie palpacyjne stopy połączone z dokładnym wywiadem medycznym.
Jak leczyć ostrogę piętową?
Ostrogę piętową można leczyć operacyjnie, jednak jest to wskazane w sytuacjach, gdy nieinwazyjne metody nie przynoszą pożądanych efektów. W wielu przypadkach bardzo korzystnym działaniem w leczeniu ostrogi piętowej cechują się zabiegi fizjoterapeutyczne. Do najbardziej rekomendowanych należy zabieg z użyciem fali uderzeniowej, który pozwala rozbić złogi łącznotkankowe oraz stymuluje przebudowę rozcięgna. Zmniejszenie stanu zapalnego łagodzi dolegliwości bólowe w obrębie stopy. Jest to bezpieczna i nieinwazyjna metoda, jednak może okazać się bolesna dla pacjentów o niskim progu bólu. Do pełnego wyleczenia ostrogi piętowej potrzeba ok. 7 zabiegów, a pacjenci dostrzegają efekty już po 3 razie.
Do pozostałych zabiegów stosowanych w leczeniu ostrogi piętowej należy:
- laser,
- ultradźwięki,
- krioterapia,
- kinezyterapia,
- terapia manualna.
Leczenie ostrogi piętowej przynosi bardzo dobre efekty w połączeniu ze zmianą nawyków, dobraniem odpowiedniego obuwia oraz stosowaniem wkładek ortopedycznych. Te dwa elementy są również kluczowe w profilaktyce i zapobieganiu powstawania ostrogi piętowej oraz innych dolegliwości stóp.
Rehabilitacja przy leczeniu ostrogi piętowej
Jeśli chcesz wiedzieć, jak leczyć ostrogę piętową powinieneś wiedzieć, że bardzo dobre efekty daje też rehabilitacja. Zwykle dzieli się ona na ćwiczenia pod okiem rehabilitanta na sali rehabilitacyjnej oraz te zlecone przez niego do wykonywania w domu. Obie formy są równie ważne, dlatego powodzenie leczenia ostrogi piętowej w dużym stopniu zależy od skrupulatnego stosowania się do zaleceń rehabilitanta.
Ilość wykonywanych ćwiczeń zwiększaj powoli, w miarę poprawy twoich możliwości. Każde z ćwiczeń wykonuj nie więcej niż 10 razy, a całość jednej sesji nie powinna być krótsza niż 15 minut. Pamiętaj też, by ćwiczenia wykonywać codziennie.
Są na tyle proste, że z pewnością sobie poradzisz. Zapewne domyślasz się, że dotyczą one głównie obszaru stopy, w której rozwinęła się ostroga piętowa.
Do ćwiczeń często zalecanych przez rehabilitanta należą te wykonywane w pozycji siedzącej, w wyprostowaną nogą ułożoną swobodnie na podłodze lub łóżku.
Inne wykonuj na siedząco z użyciem piłeczki do tenisa lub butelki. Toczenie stopą tych przedmiotów naprzemiennie do przodu i do tyłu przyniesie stopie duże korzyści.
Jeśli natomiast cierpisz z powodu nadwagi, warto pomyśleć o zwróceniu się po pomoc do dietetyka i zmianie diety. Dzięki temu odciążysz stopy i przyspieszysz proces regeneracji. Tym samym zmniejszysz ryzyko wystąpienia ostrogi piętowej w przyszłości.
Tym, co z pewnością powinieneś zrobić, gdy cierpisz na ostrogę piętową, jest zmiana obuwia na wygodniejsze i bardziej dopasowane. Dobrym pomysłem będzie również zakup specjalnych wkładek dla osób, które zmagają się ostrogą piętową. Wcześniej jednak zasięgnij porady rehabilitanta lub ortopedy, by dobrać wkładkę odpowiednią do stopnia zaawansowania ostrogi piętowej.
Codziennie po aktywnie spędzonym dniu, połóż się ze stopami powyżej poziomu serca, by poprawić w ten sposób krążenie krwi w nogach.
Ostroga piętowa – profilaktyka
Lepiej zapobiegać, niż leczyć. Ta znana i niestety często lekceważona maksyma, warta jest twojej uwagi również w przypadku zapobiegania ostrodze piętowej.
Tym, co jest kluczowe, to dobrze dobrane i dopasowane, wygodne obuwie, w którym chodzisz na co dzień. Szczególnie ważne są buty, w których wiele godzin spędzasz w pozycji stojącej. Zadbaj o dobrą, miękką i stabilną podeszwę, a szpilki zakładaj tylko od czasu do czasu.
Jeśli natomiast cierpisz na nadwagę lub otyłość i do tej pory nie podjąłeś żadnego kroku w celu zrzucenia nadmiaru kilogramów, może czas to zmienić. Konsultacja z dietetykiem lub chirurgiem bariatrą może pomóc ci w postawieniu pierwszego kroku na drodze do odzyskania zdrowia i pełnej sprawności. Ta bowiem często jest mocno ograniczona z powodu dużej nadwagi. Cierpi przez to zarówno twój narząd ruchu, jak i wiele układów twojego organizmu. Twoje działania i zmiana stylu życia pozytywnie wpłynie też na zmniejszenie ryzyka pojawienia się ostrogi piętowej i problemów z chodzeniem.
