Zwana kifozą młodzieńczą, choroba Scheuermanna to łukowate, kifotyczne zniekształcenie piersiowego odcinka kręgosłupa, które powstaje w okresie dojrzewania.
Nazwa choroby pochodzi o nazwiska duńskiego chirurga Holgera Worfela Scheuermanna, który w 1920 roku po raz pierwszy opisał jej objawy radiologiczne. Stwierdził je u 105 pacjentów z kifozą grzbietową.
Nie znaczy to, że choroba ta nie istniała wcześniej. Świadczą o tym choćby szkielety ludzkie datowane na 7000 rok p.n.e., wykopane na Kaukazie i w Ałtaju. Analiza wykazała obecność klinowatego zniekształcenia kręgów i wpuklenie się do nich krążków międzykręgowych.
Co dziś wiadomo o tej chorobie, jej przyczynach i charakterystycznych objawach?
Czym jest choroba Scheuermanna?
Zwykle dotyczy odcinka piersiowego kręgosłupa, choć zdarza się też w odcinku lędźwiowym. Krzywizna kręgosłupa zapewnia amortyzację i chroni tym samym przed obciążeniami. W odcinku piersiowym występuje kifoza, natomiast w lędźwiowym lordoza. Jeśli cierpisz na chorobę Scheuermanna, kifoza jest zwiększona, a plecy zaokrąglone.
Problem związany jest z miejscem, gdzie kość styka się z dyskiem. Łatwo może w tym miejscu dojść do uszkodzenia, szczególnie w okresie wzrostu. Stąd choroba zwykle rozwija się w okresie miedzy 10. a 14. rokiem życia. Kiedy dochodzi do zaburzeń obejmujących płytkę graniczną kręgu, może się on rozwijać nieprawidłowo. W praktyce oznacza to, że jego tylna część wzrasta prawidłowo, gdy w tym samym czasie przednia rośnie wolniej. W efekcie tego, krąg zmienia swój kształt i przyjmuje postać klina, a część dysku uwypukla się w stronę trzonu, tworząc guzki Shmorla.
Przebieg schorzenia
Pojawiająca się w młodym wieku choroba Scheuermanna, nie znika u osób dorosłych, a jedynie wchodzi w kolejną fazę rozwoju. Mając to na uwadze, można wyróżnić jej trzy fazy:
- Wczesna, funkcjonalna – pojawia się u dzieci w wieku 9-10 lat i rzadko jest rozpoznawana. Kifoza jest w tym czasie nieznacznie pogłębiona. Niewielkie zmiany dotyczą też zniekształceń klinowatych kręgów w obrazie RTG.
- Czynna – dotyczy pacjentów w wieku od 11. do 18. roku życia i reprezentuje typowy obraz kliniczny choroby. Objawia się utrwaloną kifozą i bólami zmęczeniowymi grzbietu. Stawiając diagnozę, lekarz może zobaczyć na zdjęciu RTG sklinowacenie trzonów kręgów i nieregularne ukształtowanie płytek granicznych trzonów. Mogą w tym czasie pojawić się też guzki Schmorla i małe krótkoodcinkowe skrzywienie boczne kręgosłupa.
- Późna – bardziej zaawansowana, obserwowana u dorosłych, objawia się częstym bólem pleców i osłabieniem mięśni grzbietu. Utrwalone jest też sklinowacenie kręgów.
Możliwe przyczyny choroby Scheuermanna
Choć jednoznaczne przyczyny choroby Scheuermanna wciąż są nieznane, to jest kilka hipotez, na które warto zwrócić uwagę.
Sam Scheuermann w początkowym okresie uważał, że to martwica trzonów kręgów prowadzi do ich klinowatego zniekształcenia, co spowodowane jest obciążeniem z następowym zaburzeniem wzrostu przedniej części trzonu kręgowego.
Inni istotną rolę w przebiegu tej choroby upatrują w urazach i mikrourazach, których młodociani doznają zarówno w wyniku codziennej aktywności, jak i wyczynowego uprawiania sportu.
Poza tym, czynnikami, które predysponują do choroby Scheuermanna może być niedobór witaminy A, zaburzenia endokrynologiczne oraz pierwotne schorzenia mięśni.
Według niektórych w etiopatogenezie choroby znaczącą rolę mogą odgrywać też czynniki dziedziczne.
To jedynie przypuszczenia i jak dotąd nie zostały potwierdzone naukowo.
Objawy choroby Scheuermanna
Choć schorzenie w pewnym stadium rozwoju widoczne jest gołym okiem, to do pełnej diagnostyki niezbędne jest zdjęcie rentgenowskie, obejmujące kręgosłup piersiowy i lędźwiowy.
Do objawów odczuwanych przez chorego należą między innymi:
- okrągłe przygarbione plecy i wysunięte do przodu ramiona,
- problemy ze zginaniem i prostowaniem kręgosłupa,
- tępy, narastający i rozlany ból w odcinku piersiowym kręgosłupa.
Z kolei na zdjęciach radiologicznych lekarz może dostrzec pogłębienie kifozy piersiowej, spłycenie lordozy lędźwiowej, nieregularne powierzchnie górnej i dolnej płytki trzonu, sklinowacenie kilku trzonów oraz zwężone tarcze międzykręgowe.
Do rozpoznania i postawienia diagnozy, nie jest potrzebna obecność wszystkich objawów zarówno klinicznych, jak i radiologicznych.