Ortopedia należy do bardzo obszernej dziedziny medycyny, a uszkodzenia narządów ruchu mogą mieć różne podłoże. Aby postawić prawidłową diagnozę i wprowadzić odpowiednie leczenie, niezbędna jest właściwa i szczegółowa diagnostyka. Wykorzystywane nowoczesne metody diagnostyczne w ortopedii, w połączeniu ze szczegółowym wywiadem lekarskim są niezwykle ważne. A badanie lekarskie u ortopedy zaczyna się już w momencie, gdy przekraczasz próg gabinetu.
Wizyta w gabinecie ortopedy
Prawdą jest, że lekarz rozpoczyna badanie już w chwili, gdy ten otwiera drzwi gabinetu. Zwłaszcza specjalista ortopedii będzie zainteresowany tym, jak porusza się pacjent oraz jaka jest jego postawa. Czy kuleje? Podtrzymuje się laską? Być może jest zgarbiony lub krzywo układa stopy? Obserwacja chorego jest kluczowym elementem badania lekarskiego, zwłaszcza u ortopedy, który skupia się na narządzie ruchu. Wada postawy, lub nieprawidłowy chód spowodowany urazem lub toczącym się procesem chorobowym, jest często widoczny już na pierwszy rzut oka. Dalszy wywiad lekarski oraz badanie fizykalne pozwolą na ustalenie ostatecznej diagnozy.
Krok 1 – Wywiad lekarski u ortopedy
Każdy lekarz rozpoczyna wizytę od zebrania wywiadu z pacjentem. Nawet najbardziej nowoczesne metody diagnostyczne nie będą wystarczające bez dobrze przeprowadzonego wywiadu lekarskiego. Rozpoczynając od zapisania danych osobowych, lekarz przechodzi do rozmowy o problemie pacjenta i zagłębia się w jego pochodzenie, cechy i towarzyszące objawy. Pytania, które mogą paść w gabinecie ortopedy to przede wszystkim:
- Kiedy pojawił się problem? Jak długo już trwa?
- Czy ból nasila się przy określonych ruchach lub czynnościach? Jaki ma charakter – jest przewlekły, pulsujący, promieniuje do innych części ciała?
- Czy wystąpił uraz? Jeśli tak, to czy został zaopatrzony?
Możesz spodziewać się również pytań o występowanie podobnych objawów w rodzinie, o choroby przewlekłe, stosowane leki.
Krok 2 – Badanie fizykalne pacjenta
W kolejnej części badania, lekarz skupi się na obejrzeniu kończyny, lub konkretnego stawu, z którym pacjent zgłasza problemy. Ortopeda wzrokowo i palpacyjnie oceni zmiany zwyrodnieniowe lub urazowe, może sprawdzić ruchomość stawów, przewodnictwo nerwowe czy siłę mięśni.
Krok 3 – obrazowe metody diagnostyczne w ortopedii
Aby potwierdzić diagnozę i ocenić skalę problemu, lekarz zleci wykonanie dodatkowych badań obrazowych. Uwidocznione ustawienie kości, umiejscowienie zmian zwyrodnieniowych, bądź urazowych, jest kluczowym elementem diagnostyki.
Obrazowe metody diagnostyczne stosowane w ortopedii to:
– RTG – Bardzo powszechna metoda diagnostyczna, stosowana głównie w przypadku podejrzenia złamania kości czy zmian zwyrodnieniowych stawów.
– Tomografia komputerowa – należy do jednych z najdokładniejszych metod diagnostycznych. Wynikiem badania jest trójwymiarowy obraz narządów.
– Rezonans magnetyczny również stanowi precyzyjne narzędzie diagnostyczne w ortopedii. Dzięki otrzymanemu obrazowi 3D możemy szczegółowo obejrzeć wszystkie tkanki oraz ich poszczególne warstwy. Ponieważ rezonans magnetyczny nie wykorzystuje promieniowania rentgenowskiego, więc można go szeroko zastosować u pacjentów w różnym wieku.
– USG – nieinwazyjna i bardzo bezpieczna metoda obrazowania, ale wymagająca od lekarza niezwykłej precyzji i wiedzy. W USG narządu ruchu możemy ocenić budowę stawów w przebiegu zwyrodnień lub urazów. Podczas badania można zauważyć uszkodzenia mięśni oraz więzadeł, co przyczynia się do przydatności USG w ocenie skręceń i zwichnięć.
W niektórych przypadkach może być konieczne podanie kontrastu i wykonanie tomografii lub rezonansu magnetycznego.
Krok 4 – Inwazyjne metody diagnostyczne w ortopedii
Niektóre ze schorzeń bądź urazów wymagają wykonania dodatkowych badań, niekiedy również ingerujących w tkanki. Kilka dekad temu do takich metod należała artroskopia, która na przestrzeni lat ewoluowała od metody diagnostycznej do aktualnie złotego standardu w leczeniu operacyjnym uszkodzeń wewnątrzstawowych. Wskazaniem do przeprowadzenia zabiegu są przede wszystkim uszkodzenia stawu kolanowego, barkowego i skokowego. Jest to zabieg endoskopowy, przeprowadzany w znieczuleniu przewodowym lub ogólnym. W jego przebiegu możliwa jest rekonstrukcja niemalże każdego uszkodzenia wewnątrzstawowego. Miejsce artroskopii w dziedzinie ortopedycznych metod diagnostycznych zajęły wyżej wymienione badania obrazowe, zwłaszcza rezonans magnetyczny. Wynika to zarówno z jakości otrzymanego obrazu oraz coraz łatwiejszej dostępności dla pacjentów.
Poza badaniami laboratoryjnymi, które może zlecić ortopeda, aby potwierdzić bądź wykluczyć np. stan zapalny, może pojawić się potrzeba wykonania badania płynu stawowego. Niewielką ilość tego płynu pobiera się z jamy stawowej i szczegółowo bada pod kątem zawartych w nim składników. Podczas analizy ocenia się m.in. kolor i klarowność, zawartość glukozy, białka, kwasu moczowego, liczba białych i czerwonych krwinek oraz obecność bakterii.
Metody diagnostyczne w ortopedii
Lekarz na podstawie zebranego wywiadu oraz badania przeprowadzonego w gabinecie dobierze zestaw odpowiednich badań. Ich wyniki będą potrzebne w celu dopasowania odpowiedniego leczenia, planu rehabilitacji lub zaplanowania operacji.
