Do drobnego urazu w postaci skaleczenia, stłuczenia, czy otarcia może dość niemal w każdej sytuacji i miejscu. W większości przypadków tego rodzaju uszkodzenia nie stanowią poważnego zagrożenia dla zdrowia. Są jednak takie, które tylko z pozoru są niegroźne, a w rzeczywistości kryje się za nimi poważny uraz. Dlatego tak ważna jest pierwsza pomoc w drobnych urazach i stłuczeniach. Znajomość postępowania może okazać się kluczowa dla prawidłowego procesu gojenia się i uniknięcia powikłań.
Co dokładnie powinieneś zrobić w takich sytuacjach i kiedy konieczna może się okazać wizyta u lekarza?
Co to jest pierwsza pomoc?
Zgodnie z definicją zamieszczoną w ustawie z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym, pierwsza pomoc to zespół czynności, które powinna wykonać osoba znajdująca się na miejscu zdarzenia. Celem tych działań jest ratowanie osoby w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego.
Nie ma tu mowy o wielkości urazu, dlatego dotyczy ona zarówno poważnych wypadków, jak i drobnych urazów. Te zaś mogą przytrafić się zarówno tobie, jak i osobie, z którą przebywałeś w chwili zdarzenia. Dlatego tak ważne jest posiadanie podstawowej wiedzy i umiejętności z zakresu udzielania pierwszej pomocy. Dobrze udzielona może nie tylko uratować życie, ale też wpłynąć na proces zdrowienia.
Pierwsza pomoc w drobnych urazach — co możesz zrobić tuż po zdarzeniu
Pierwszej pomocy należy udzielić niemalże natychmiast po wystąpieniu urazu. Ważne jest, aby niezwłocznie ocenić stan poszkodowanego i podjąć odpowiednie kroki w zależności od sytuacji. W przypadku niewielkich urazów, takich jak stłuczenia, skaleczenia czy otarcia, pierwszej pomocy możesz udzielić też sobie. Nie lekceważ jednak tych, po których w pierwszej chwili czujesz się dobrze. Nie zawsze bowiem wszystkie skutki urazu ujawniają się od razu. Niektóre z nich mogą dać o sobie znać z opóźnieniem, dlatego nie bez znaczenia jest obszar w ciele, gdzie doszło do stłuczenia czy pojawił się obrzęk.
Pierwsza pomoc przy stłuczeniach
Stłuczenia nie powodują przerwania ciągłości skóry, co nie znaczy, że nie powstały inne obrażenia. Może bowiem dojść do uszkodzenia struktury tkanki miękkiej, okostnej lub stawów okołotkankowych oraz drobnych naczyń krwionośnych. Z pewnością niejeden raz widziałeś zewnętrzny skutek tego rodzaju urazu w postaci siniaka. To oprócz bólu, obrzęku, czy też zniekształcenia stawu, jeden z głównych objawów stłuczenia. Nietrudno o niego w trakcie uprawiania sportu, w pracy, jazdy na rowerze, czy wykonywania codziennych czynności w domu.
Samodzielne działania
Pierwsza pomoc w drobnych urazach typu stłuczenie polega na zajęciu się uszkodzonym miejsce zaraz po zdarzeniu, które do niego doprowadziło. Pierwszą rzeczą, jaką powinieneś zrobić, jest przyłożenie zimnego okładu z lodu lub wody z octem na nie dłużej, niż 10 minut jednorazowo. Choć wydaje się to oczywiste, to w chwili zdenerwowania można to przeoczyć, że lodu nie powinieneś przykładać na odkrytą skórę. Zanim obłożysz nim miejsce stłuczenia, zawiń kostki lodu w ściereczkę lub cienki ręcznik. Możesz też użyć żelowego opatrunku chłodzącego, jeśli takowy posiadasz.
Jeśli w miejscu stłuczenia pojawił się obrzęk, możesz zastosować specjalny żel lub maść, która zadziała ściągająco, zmniejszy przepuszczalność ścian naczyń krwionośnych i złagodzi dolegliwości bólowe. Tego typu preparaty mają też działanie gojące i przeciwzapalne.
Wsparcie medyczne
W przypadku niewielkiego stłuczenia siniak powinien zniknąć najpóźniej po 10 dniach. Gdyby jednak doszło do stłuczenia okostnej lub stawów okołotkankowych, w pierwszej chwili powinieneś zastosować unieruchomienie tego miejsca za pomocą szyny lub podobnego przedmiotu, do którego masz dostęp, a następnie owinąć je bandażem elastycznym. Pamiętaj, by nie zmieniać pozycji obszaru, który opatrujesz, ale pozostawić go w takiej, jaką w danej chwili zajmuje osoba z urazem. Na tym nie kończy się pierwsza pomoc w drobnych urazach w tym przypadku. Jej drugim i nie mniej ważnym krokiem jest udanie się na pogotowie.
Tym, co jeszcze powinno cię skłonić do wizyty u lekarza, jest stłuczenie w okolicy brzucha, głowy i klatki piersiowej. W tych miejscach może dojść do poważniejszych urazów, które w pierwszej chwili nie są widoczne. Lepiej skontrolować to z pomocą lekarza, niż ryzykować różnego rodzaju powikłania. W trakcie wizyty specjalista sprawdzi, czy nie doszło do złamania i przyjrzy się objawom, na które ty mógłbyś nie zwrócić uwagi. Mowa tu między innymi o urazach głowy, które dają nie tylko objawy w miejscu uderzenia. W przypadku wstrząśnienia mózgu oprócz bólu głowy możesz doświadczyć też zawrotów, nudności, spowolnienia, zmęczenia, wymiotów, splątania i problemów z pamięcią co do okoliczności, w których doszło do urazu.
Pierwsza pomoc w skaleczeniach i otarciach
Oprócz stłuczenia drobne urazy mogą przybrać też postać skaleczenia lub otarcia. W obu przypadkach dochodzi do przerwania ciągłości skóry lub błony śluzowej przez czynnik mechaniczny, chemiczny lub termiczny.
Skaleczenia
Pierwsza pomoc przy skaleczeniu polega na przepłukaniu miejsca zranienia bieżącą wodą. Możesz użyć mydła, by oczyścić skórę z możliwych zanieczyszczeń. Następnie zastosuj środek odkażający, by nie dopuścić do zakażenia rany. Jeśli skaleczenie jest niewielkie i płytkie, wystarczy na tak przygotowane miejsce nałożyć niewielki opatrunek i pozwolić działać mechanizmom obronnym organizmu.
Otarcia
W przypadku otarć sytuacja jest trochę bardziej skomplikowana, ponieważ dochodzi do nich po kontakcie z szorstką, często zabrudzoną powierzchnią. Skutkiem tego jest duży ubytek w tkankach, gdzie oprócz wysięku surowiczego z krwią, wciąż mogą być obecne elementy brudnej powierzchni. To zaś zwiększa ryzyko zakażenia i innych powikłań.
Pierwsza pomoc w drobnych urazach typu otarcie polega na obfitym przemyciu rany pod bieżącą wodą, by jak najdokładniej usunąć brud, piasek lub ziemię.
W kolejnym kroku zdezynfekuj ranę środkiem antyseptycznym, który usunie obecne w ranie drobnoustroje. Unikaj polewania rany środkiem, który zawiera alkohol i ma działanie drażniące.
Nałożenie jałowego opatrunku to ostatni etap pierwszej pomocy przy otarciach. Możesz nałożyć na ranę specjalny żel, który z jednej strony zadba o odpowiednią wilgotność rany, a z drugiej zabezpieczy przed zakażeniem i przyspieszy proces gojenia.
Pierwsza pomoc w drobnych urazach jest kluczowa dla szybkiego zdrowienia i minimalizowania powikłań. W przypadku stłuczeń, skaleczeń i otarć, odpowiednie działania podejmowane od razu po urazie mogą przynieść ulgę i przyśpieszyć proces gojenia. Warto pamiętać, że choć większość urazów możesz z powodzeniem leczyć w domu, to istnieją sytuacje, takie jak poważne obrażenia, brak poprawy czy podejrzenie zakażenia, w których wizyta u lekarza może okazać się niezbędna.